4 października obchodzimy Światowy Dzień Zwierząt. Święto to przypada w dzień wspomnienia św. Franciszka z Asyżu - patrona zwierząt. Światowy Dzień Zwierząt został ustanowiony w 1931 r. w trakcie konwencji ekologicznej we Florencji w celu uświadamiania ludziom jak wiele zawdzięczają swoim "braciom mniejszym".
Zwierzęta towarzyszą człowiekowi od początku jego istnienia. Pierwotnie dzikie zwierzęta były tylko i wyłącznie obiektem polowań, dostarczającym niezbędnego pożywienia. Z czasem nauczono się zasad hodowli, wiele gatunków udomowiono, co pozwoliło ludziom przejść w osiadły tryb życia. Trudno nie zgodzić się ze stwierdzeniem, że współcześnie zwierzę potrafi być wspaniałym przyjacielem człowieka i wielu traktuje je jak członka rodziny. Psy, koty, chomiki, rybki są obecne w naszych domach dostarczając radości młodym i starszym.
Nic zatem dziwnego, że zwierzęta są także obecne w archiwaliach. W przechowywanych przez nas dokumentach są bardzo ważnym obiektem, mającym konkretną wartość pieniężną. Kradzież kóz, kur, czy świń była często przedmiotem spraw sądowych. Wiele troski hodowcom sprawiały choroby zwierzęce, dziesiątkujące pszczoły, czy świnie. Żywy inwentarz był bowiem w minionych wiekach podstawowym źródłem dochodu i utrzymania wielu rodzin. Dokumenty z XX w. wskazują, że utrzymanie zwierząt dla wielu ludzi stało się pasją i sposobem na życie. Warto wspomnieć chociażby w tym przypadku zdjęcia z wystaw psów rasowych, czy filmy z wystawy papug i kanarków. Jest i druga strona medalu. Niektóre gatunki są szkodliwe i powodują ogromne straty w rolnictwie jak np. szarańcze. Ta ciemna strona zwierząt także ma swoją reprezentację na wystawie.
Ekspozycja składa się z 47 obiektów. Są pośród nich dokumenty administracyjne, anonse prasowe, akta wytworzone przez instytucje związane z wymiarem sprawiedliwości, fotografie, pocztówki, plakaty i afisze, a także nagrania filmowe. Najstarszym obiektem jest instrukcja na temat niszczenia szarańczy z 1803 r., najmłodszym zaś pocztówka przedstawiająca psa z kaliskiego schroniska dla zwierząt z ok. 2010 r.
Druk ulotny w języku polskim i niemieckim pt. "Nauka, jak trzeba odwracać i niszczyć szarańcze" z 1803 r., w którym opisane są sposoby na walkę z szarańczami w czasie ich roju.
APK, Spuścizna Tadeusza Martyna z Kalisza, sygn. 12
Pismo Komisji Województwa Kaliskiego z 8 listopada 1832 r. w sprawie nakładania kar na tych, którzy będą wypasać bydło i trzodę chlewną na nowo wybudowanym trakcie.
APK, Naczelnik Powiatu Kaliskiego, sygn. 67, k. 13
Pismo Komisji Województwa Kaliskiego z 14 czerwca 1835 r. w sprawie uszkodzenia drzewek przy drogach publicznych przez żywy inwentarz.
APK, Naczelnik Powiatu Kaliskiego, sygn. 67, k. 132
Pismo do Naczelnika Powiatu Kaliskiego z 30 października 1846 r. w sprawie oberżysty Przybylskiego z Muchlina, który wypędzał dwie krowy na drogę bitą. Zwierzęta widziane były przez świadków 16 i 21 maja, 7 lipca i 12 września.
APK, Naczelnik Powiatu Kaliskiego, sygn. 67, k. 201
Krótkie ogłoszenie z "Gazety Kaliskiej" na temat poszukiwania psa rasy wyżeł na potrzeby polowań.
Biblioteka APK, "Gazeta Kaliska Informacyjno-Anonsowa" z 24 czerwca/6 lipca 1898 r., nr 53 s. 4
Ogłoszenie zamieszczone na łamach "Kaliszanina" na temat sprzedaży w Dobrach Kopojno 20 cielnych jałówek oraz 10 rocznych i półtorarocznych stadników - rasy simmentulskiej i oldenburgskiej po stadnikach czystej krwi.
Biblioteka APK, "Kaliszanin gazeta Miasta Kalisza i jego okolic" z 24 października /5 listopada 1889 r., nr 88, s. 4
Ogłoszenie z "Gazety Kaliskiej" dotyczące sprzedaży 2 klaczy: skaro-gniadej i białej maści.
Biblioteka APK, "Gazeta Kaliska" z 21 października 1905r., nr 290, s. 4
Akta sprawy sądowej z 1930 r. hrabiny Marii Szembek z Siemianic, pow. Kępno przeciwko Janowi Stodółce z Pomian, pow. Kępno o zwrot zapłaty za konia. Z dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy wynika, że w dniu 2 lipca 1930 r. powódka kupiła od pozwanego 3-letniego konia za kwotę 633 zł. Koń ten jednak w dniu 9 lipca 1930 r. padł w wyniku krwotoku wewnętrznego. Pozwany w momencie sprzedaży konia gwarantował, że zwierzę jest w pełni zdrowe, co okazało się nieprawdą. W związku z tym hrabina zażądała od pozwanego zwrotu pieniędzy za zakup wraz z odsetkami. Sąd Grodzki w Kępnie po przeprowadzeniu rozprawy 14 października 1932 r. odrzucił żądania poszkodowanej.
APK, Akta adwokata Włodzimierza Zakrzewskiego w Kępnie, sygn. 6, k. 2-3, 8-9, 55-56
Akta w sprawie karnej z 1933 r. o kradzież gołębia wartości 2 zł. Z dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy wynika, że oskarżony w dniu 28 września 1933 r. udał się na pole i tam zauważył gołębia, którego zabrał do swojego domu. Następnego dna, kiedy dowiedział się czyją własnością jest gołąb zawiadomił pokrzywdzonego, aby przyszedł po odbiór swojej własności. Jednak poszkodowany po gołębia nie przyszedł, a sprawę zgłosił na policję. Sąd Grodzki w Jarocinie 16 listopada 1933 r. uznał kradzież gołębia jako występek i nakazał zwrot zwierzęcia.
APK, Sąd Grodzki w Jarocinie, sygn. 4046, k. 3-4
Akta w sprawie karnej o kradzież psa z 1933 r. Oskarżeni w dniu 22 września 1933 r. zabrali innej osobie psa "wilczycę" o wartości 20 zł. Sąd Grodzki w Jarocinie na posiedzeniu 8 listopada 1933 r. uznał sprawę za występek i orzekł, że jeden z oskarżonych zostanie oczyszczony z zarzuconego mu czynu, natomiast drugiego oskarżonego skazano na tydzień aresztu w zawieszeniu na okres 2 lat.
APK, Sąd Grodzki w Jarocinie, sygn. 4095, k. 4, 13-14
Akta w sprawie karnej o kradzież królików i odzieży z 1933 r. Jeden z oskarżonych po wybiciu szyby w oknie dostał się do chlewa i skradł 3 kury. Następnie wszedł do szopy, skąd skradł 7 królików z klatki i wiszący na drążku kożuch.
APK, Sąd Grodzki w Jarocinie, sygn. 4011
Akta w sprawie karnej o kradzież cielaków z 1933 r. Sprawcy dostali się na podwórze poszkodowanego przez otwarte wrota, następnie weszli do chlewa, z którego zabrali 2 cielaki. Pozostawione ślady na drodze wskazywały, że złodzieje jednego cielaka zabili od razu, natomiast drugiego prowadzili rowem. Sąd Grodzki w Jarocinie uznał za winnych wszystkich podejrzanych o przywłaszczenie cudzego mienia i zasądził wobec nich karę 6 miesięcy więzienia.
APK, Sąd Grodzki w Jarocinie, sygn. 4096
Akta dotyczą kradzieży dokonanej w nocy z 2 na 3 września 1933 r. w miejscowości Boguszyn. Sprawcy przywłaszczyli sobie 60-kilogramowego prosiaka oraz 7 kur o wartości 55 zł. Obaj oskarżeni w celu realizacji planu kradzieży udali się do zabudowań gospodarczych poszkodowanego i po wyłamaniu kłódek od chlewa i kurnika wyprowadzili świnię, którą zabili. Następnie wtargnęli do kurnika i zabrali 7 kur pozbawiwszy je od razu życia. Sąd Grodzki w Jarocinie na posiedzeniu 1 lutego 1934 r. uznał za winnego jednego z oskarżonych i zasądził wobec niego karę 1 roku więzienia.
APK, Sąd Grodzki w Jarocinie, sygn. 4061
Akta dotyczą kradzieży dokonanej w nocy z 2 na 3 stycznia 1933 r. Sprawcy zabrali poszkodowanemu z chlewa 125-kilogramową świnię. Ponadto tej samej nocy skradli z mieszkania poszkodowanego lejce i parę butów dziecięcych oraz sznur do wieszania bielizny o łącznej wartości 150 zł. Wobec oskarżonych Sąd Grodzki w Jarocinie na posiedzeniu 1 lutego 1934 r. zasądził kary więzienia w wysokości: dla jednego 6 miesięcy i dla drugiego: 2 lat.
APK, Sąd Grodzki w Jarocinie, sygn. 3996
Akta w sprawie karnej dotyczącej kradzieży dokonanej w nocy z 2 na 3 września 1933 r. w miejscowości Boguszyn. Z dokumentacji wynika, że oskarżony dokonał kradzieży 8 kurczaków o łącznej wartości 5 zł, które od razu zabił. Sąd Grodzki w Jarocinie 1 lutego 1934 r. uznał oskarżonego za winnego kradzieży.
APK, Sąd Grodzki w Jarocinie, sygn. 3997
Akta w sprawie kradzieży dokonanej w nocy z 22 na 23 marca 1934 r. w miejscowości Utrata. Oskarżeni skradli wówczas 80-kilogramowego wieprza o wartości 45 zł. Sąd Grodzki w Jarocinie zasądził zwolnienie z aresztu jednego z oskarżonych, natomiast wobec drugiego sąd wydał decyzję o tymczasowym aresztowaniu.
APK, Sąd Grodzki w Jarocinie, sygn. 4015
Akta dotyczą kradzieży 4 gęsi dokonanej w nocy z 6 na 7 grudnia 1936 r. w Mieszkowie. Sąd Grodzki w Jarocinie uznał mieszkańca Jarocina winnego kradzieży drobiu i skazał go na 6 miesięcy więzienia. Pozostałe 2 osoby, które chciały nabyć zwierzęta pochodzące z kradzieży sąd uniewinnił.
APK, Sąd Grodzki w Jarocinie, sygn. 4007
Akta dotyczą kradzieży dokonanej w nocy z 3 na 4 marca 1938 r. na targowisku w Witaszycach. Oskarżeni skradli wówczas 4 kury o wartości 10 zł, urywając wcześniej kłódkę od drzwi chlewika. Skazano ich na 6 miesięcy więzienia.
APK, Sąd Grodzki w Jarocinie, sygn. 4018
Akta dotyczą kradzieży z 12 grudnia 1938 r. na targowisku w Jarocinie. Oskarżony skradł wówczas 2 prosiaki na chów w cenie 24 zł. Skazano go na karę 6 miesięcy więzienia.
APK, Sąd Grodzki w Jarocinie, sygn. 3988
Plakat z 1960 r. pt. "Rolniku-Hodowco! Krowa to mleko, a mleko to pieniądz", dotyczący działalności Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Kaliszu na rzecz wzrostu produkcji mleka.
APK, Zbiór afiszy i plakatów, sygn. 78
Fotografia bociana z 1965 r.
APK, Dziennikarska Spółdzielnia Pracy "Ziemia Kaliska" w Kaliszu, sygn. 808
Instrukcja nr 2 Ministerstwa Rolnictwa z dnia 15 września 1966 r. w sprawie zwalczania zgnilca złośliwego (amerykańskiego), kiślicy (zgnilca europejskiego) oraz choroby roztoczowej pszczół z 1966 r. W broszurze zawarte są informacje na temat dróg zakażenia, a także opisy chorób zwalczanych z urzędu.
APK, Spuścizna Tadeusza Martyna z Kalisza, sygn. 720
Notatki Tadeusza Martyna z 1970 r. na temat szkodników pszczół i ich chorób m. in. biegunki i tzw. choroby majowej".
APK, Spuścizna Tadeusza Martyna z Kalisza, sygn. 2626, k. 1-2
Plakat pt. "Pomór Świń bardzo groźny dla hodowli trzody chlewnej" z 1974 r. Pomór świń to choroba zakaźna i zaraźliwa dla świń i dzików wywoływana przez wirusy. Na plakacie wyszczególniono źródła mogące być przyczyną pojawienia się choroby w gospodarstwie.
APK, Zbiór afiszy i plakatów, sygn. 460
Spółdzielnia Kółek Rolniczych Galewice - zakład pracy socjalistycznej. Album fotograficzny z 1977 r. przedstawiający fotografie młodego bydła na wybiegu oraz chlewmistrza i oborowego podczas karmienia zwierząt.
APK, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Kaliszu, sygn. 428
Na fotografii Weronika i Kazimierz Gabrysiakowie - członkowie Koła Pszczelarzy w Ostrowie Wielkopolskim, podczas przeglądu pasieki przed zazimowaniem w 1979 r.
APK, Urząd Wojewódzki w Kaliszu, sygn. 1596
Tadeusz Banaszak ze stadem owiec na łące we wsi Lipowiec gm. Koźmin. Fotografia z 1979 r.
APK, Urząd Wojewódzki w Kaliszu, sygn. 1596
Państwowe Gospodarstwo Rybackie w Poznaniu. Zakład-Królewskie gm. Ostrzeszów prowadził hodowlę ryb na 617 ha. Ponadto prowadził fermę kaczek jako materiału hodowlanego dla gospodarstw woj. kaliskiego i sąsiednich. Fotografia z 1979 r.
APK, Urząd Wojewódzki w Kaliszu, sygn. 1593
Krowy w zagrodzie przy oborze w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w Mianowicach (gm. Kępno) w 1979 r.
APK, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Kaliszu, sygn. 463
Wystawa psów rasowych w Ostrowie Wielkopolskim w 1981 r. Na fotografiach uczestnicy wystawy ze swoimi pupilami.
APK, Dziennikarska Spółdzielnia Pracy "Ziemia Kaliska" w Kaliszu, sygn. 618
Wystawa psów rasowych w Ostrowie Wielkopolskim w 1981 r. Na zdjęciu pies rasy owczarek szetlandzki.
APK, Dziennikarska Spółdzielnia Pracy "Ziemia Kaliska" w Kaliszu, sygn. 1165
Stado świń w chlewni w 1981 r.
APK, Dziennikarska Spółdzielnia Pracy "Ziemia Kaliska" w Kaliszu, sygn. 540
Fragment sprawozdania z działalności Zarządu Koła Polskiego Związku Wędkarskiego w Sycowie z 19 lutego 1984 dotyczący spraw zarybienia w 1983 r. Ogółem do stawów: w parku, Bielawki, Miechów i Smoleń wpuszczono 407 kg narybku karpia i węgorza.
APK, Urząd Wojewódzki w Kaliszu, sygn. 115, k. 53 i 54
Biały pudel oraz 2 psy na wybiegu z właścicielami podczas wystawy psów rasowych w 1986 r.
APK, Dziennikarska Spółdzielnia Pracy "Ziemia Kaliska" w Kaliszu, sygn. 1273
Fragment sprawozdania z działalności Polskiego Związku Hodowców Kanarków i Ptaków Egzotycznych, oddział w Kaliszu z dnia 27.03.1987 r. za rok 1986.
APK, Urząd Wojewódzki w Kaliszu, sygn. 135
Fragment sprawozdania z działalności Zarządu Koła Polskiego Związku Wędkarskiego w Sycowie z dnia 14. Lutego 1988 r. dotyczący spraw zarybienia.
APK, Urząd Wojewódzki w Kaliszu, sygn. 115, k. 10
Fotografia z 1995 r. prezentująca stado łabędzi i kaczek zimą na Prośnie przy teatrze w Kaliszu.
APK, Dziennikarska Spółdzielnia Pracy "Ziemia Kaliska" w Kaliszu, sygn. 731
Film z 1995 r. prezentujący gatunki ptaków, które wraz z końcem lata odlatują do ciepłych krajów.
APK, Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu, sygn. 127
Film z 1995 r. charakteryzujący określone gatunki ptaków.
APK, Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu, sygn. 127
Film na temat jaskółki dymówki z 1995 r.
APK, Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu, sygn. 127
Film przedstawiający gatunki ptaków, które nie odlatują do ciepłych krajów przed zimą. Nagranie z 1995 r.
APK, Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu, sygn. 127
Film z 1996 r. prezentujący 2 osierocone bociany, które znalazły schronienie w gospodarstwie Ryszarda Duleby.
APK, Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu, sygn. 109
Wystawa papug i kanarków w 1996 r. Przy ocenie poszczególnych okazów bierze się takie kryteria jak: czystość rasy, postawę, upierzenie i reakcje ptaka. Kaliskie hodowle otrzymały ocenę dobrą.
APK, Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu, sygn. 133
Film z ok. 1996-1997 r. prezentujący schronisko dla zwierząt w Kaliszu, w którym przebywało wówczas ok. 300 psów i kotów.
APK, Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu, sygn. 126
Film z ok. 1996-1997 r. prezentujący zorganizowaną przez Okręgowy Związek Hodowców Gołębi wystawę gołębi pocztowych. Na wystawie można było oglądać 200 okazów. W klasie wyczynowej wygrał gołąb Tadeusza Dymalskiego z Ostrzeszowa. Wybrano również najładniejszą samice i samca zawodów.
APK, Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu, sygn. 126
Film z 1997 r. prezentujący mieszkańców Kalisza, którzy zimą karmią łabędzie i kaczki pływające po Prośnie w Kaliszu.
APK, Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu, sygn. 133
Pocztówka ze zdjęciem psa - wykonana na rzecz psów i kotów z kaliskiego schroniska dla zwierząt z ok. 2000-2010 r.
APK, Zbiór fotografii i pocztówek, sygn. 110
