Czym jest genealogia?
Genealogia (z greki genea - "ród", logos - "słowo", "wiedza") jest nauką zajmującą się badaniem więzi rodzinnych między ludźmi prowadzącą do ustalenia między nimi stopnia powinowactwa lub pokrewieństwa, poszukiwaniem dat ich urodzin, ślubu, śmierci oraz ustalaniem miejsc gdzie wydarzenia te miały miejsce.
Krok po kroku
- zapoznaj się z publikacjami o tematyce genealogicznej oraz historycznej
- odwiedź strony internetowe dotyczące genealogii
- pracuj regresywnie (wstecz w czasie)
- korzystaj z różnych typów źródeł wykorzystywanych do badań genealogicznych
- dokumentuj źródła
- sprawdź czy ktoś wcześniej opracował historię rodziny?
- zapisz swoje osiągnięcia
Od czego zacząć?
Zacznij od swoich rodziców: w ich dokumentach małżeństwa, urodzin, zgonu znajdziesz takie informacje jak data i miejsce urodzenia, nazwiska i imiona ich rodziców itp. Idąc tym tropem znajdź dokument ślubu, urodzenia lub zgonu dziadków.
Pamiętaj, że daty urodzeń, małżeństw, ślubów i miejsca, gdzie działy się te wydarzenia oraz ustalenie jakiego wyznania były poszukiwane osoby to podstawa w poszukiwaniach genealogicznych.
Spisz wszystkie znane informacje, zgromadź jak najwięcej dokumentów rodzinnych, przeprowadź wywiad z członkami rodziny. Uzyskane informacje uporządkuj. Wyniki poszukiwań można przedstawić w formie opisowej lub w postaci tablic genealogicznych: przodków (ascendetów) - w formie tzw. wywodu, oraz potomków (descendentów) - w formie tzw. drzewa genealogicznego. Podziel drzewo na fragmenty, aby uprościć gromadzenie danych możesz podzielić rodzinę wielopoleniową na rodziny monogamiczne składające się z pary rodziców biologicznych oraz ich dzieci. Możesz użyć gotowych formularzy arkuszy rodzinnych.
Poszukiwania dokumentów należy czynić w różnych instytucjach, przede wszystkim w archiwach państwowych, które mają w Internecie swój portal na którym zamieszczone są informacje dotyczące poszukiwań genealogicznych tj.
- jak rozpocząć poszukiwania genealogiczne? (z podaniem stron WWW o genealogii)
- wykaz źródeł wykorzystywanych do badań genealogicznych
- miejsca przechowywania dokumentacji - realizacja poszukiwań genealogicznych w archiwach
- pomocna literatura (publikacje o tematyce genealogicznej oraz historycznej)
- publikacje elektroniczne (m.in. elektroniczne spisy zespołów SEZAM, ewidencje ludności w archiwaliach ELA, inwentarze IZA, wykaz ksiąg metrykalnych i stanu cywilnego z archiwów państwowych i niektórych diecezjalnych PRADZIAD)
Nie musisz pochodzić z rodziny szlacheckiej (herbowej), aby uzyskać bardzo interesujące efekty.
Znając region, z którego rodzina pochodzi, możesz zamieścić zapytanie na jednym z licznych for genealogicznych lub też sprawdzić czy już ktoś nie szuka tych samych przodków.
Sprawdź informacje dostępne w Internecie. Wpisz w www.google.pl swoje nazwisko, zarówno w formie męskiej jak i żeńskiej. Poszukaj witryn genealogicznych i sprawdź zamieszczone tam linki do innych stron (genealogicznych). Odwiedź i przejrzyj fora dyskusyjne.
Sprawdź dostępne bazy danych. Cennym źródłem informacji mogą okazać się dostępne w internecie bazy danych zawierające indeksy metrykalne. Obejmują one niestety niewielki fragment istniejących zasobów niemniej jednak warto je przejrzeć pod kątem własnych poszukiwań. Są to Geneteka, www.przodkowie.com/metryki, Zabór pruski (Wielkie Księstwo Poznańskie).
Poszerz swoją wiedzę. Oferty wydawnictw.
Chronologie życia i pochodzenie ustalimy poprzez min.:
- pochodzenie imienia i nazwiska (często są to tylko domysły)
- daty: urodzin lub śmierci, objęcia urzędu
- akty chrztu i pogrzebu (odbywały się w zależności do jakiego stanu osoba należała)
- kroniki wszelkie dokumenty i wzmianki
- metryki (XV w.)
- pomniki, nagrobki
Przykładowe opracowanie historii rodziny może zawierać m.in. następujące informacje:
- dotyczące pochodzenia nazwisk występujących w Twojej rodzinie
- rozmieszczenia osób o wybranych przez Ciebie nazwiskach w Polsce
- lista nazwisk osób spowinowaconych z Twoją rodziną
- mapki pokazujące regiony, z których rodzina się wywodzi
- historia rodziny
- drzewo genealogiczne
Powodzenie w poszukiwaniach korzeni zależy od czterech czynników:
- statusu majątkowego i społecznego
- stanu zachowania źródeł, zwłaszcza akt grodzkich i ziemskich oraz ksiąg metrykalnych
- ciągłości rodziny
- nazwiska rodziny
Generalnie dość łatwo można doprowadzić korzenie rodziny do początku XIX wieku. Posługując się różnymi źródłami większość rodzin powinno się udać wywieść z okresu powstania nazwiska, czyli dla rodzin szlacheckich XV/XVI wieku, rodzin chłopskich i mieszczańskich XVII/XVIII wieku.
Prowadzenie badań genealogicznych w Archiwum Państwowym w Kaliszu:
- poprzez zlecenie Archiwum przeprowadzenia odpłatnych poszukiwań zgodnie z obowiązującym cennikiem
- nieodpłatne w pracowni naukowej Archiwum
Źródła do badań genealogicznych w Archiwum Państwowym w Kaliszu
Akta metrykalne i stanu cywilnego
- akta stanu cywilnego urzędów stanu cywilnego
- akta metrykalne: parafii rzymskokatolickich, parafii ewangelicko-augsburskich, okręgów bożniczych, parafii prawosławnej w Kaliszu, parafii obrządku grecko-katolickiego w Kaliszu
- akta metrykalnych różnych parafii z terenu b. województwa kaliskiego z lat 1808-1946 (są to m.in. pojedyncze dokumenty do aktów zaślubionych, dowody do aktów cywilnych, akta zapowiedzi i kontraktów małżeńskich)
- szczegółowe informacje o aktach metrykalnych i stanu cywilnego zawiera baza PRADZIAD
Akta administracji państwowej - ogólnej i samorządowej
Zawierają m.in. ewidencję ludności bardo przydatną do poszukiwań genealogicznych, np.:
- księgi meldunkowe z terenu powiatów: jarocińskiego, kaliskiego, kępińskiego, krotoszyńskiego, ostrzeszowskiego
- karty meldunkowe ludności miasta Kalisza, Krotoszyna, Pleszewa oraz gminy Sokolniki
Wymienione materiały znajdują się w poszczególnych zespołach archiwalnych (aktach miast, aktach gmin, prezydium miejski i gromadzkich rad narodowych).
Ogólne informacje (na poziomowe zespołu) zawiera baza SEZAM, bardziej szczegółowe (na poziomie jednostki) baza ELA.
Akta instytucji wymiaru sprawiedliwości
Akta sądowe z XIX i XX wieku z terenu b. województwa kaliskiego, zawierające testamenty, sprawy spadkowe, opiekuńcze, kuratelne, uznanie za zmarłego, gruntowe i hipoteczne, a także akta hitlerowskich więzień/obozów karnych w Kaliszu i w Ostrowie Wlkp. Ogólne informacje (na poziomowe zespołu) zawiera baza SEZAM.
Akta notarialne
Akta notariuszy powiatu kaliskiego, kępińskiego, krotoszyńskiego, ostrowskiego, ostrzeszowskiego, pleszewskiego z lat 1808-1951. Ogólne informacje (na poziomowe zespołu) zawiera baza SEZAM.
Instytucje oświaty i kultury są to m.in.:
- akta szkół kaliskich (Szkoła Wojewódzka Kaliska, Wyższa Szkoła Realna w Kaliszu, Szkoła Realna w Kaliszu, Gimnazjum Żeńskie w Kaliszu) z lat 1775- 1914
- Państwowe Gimnazjum męskie w Ostrowie Wlkp (1846-1935)
- Liceum Pedagogiczne w Kaliszu i w Krotoszynie
- Seminarium Nauczycielskie w Koźminie
- Studium Nauczycielskie w Kaliszu
Ogólne informacje (na poziomowe zespołu) zawiera baza SEZAM.
Bazy SEZAM, ELA, PRADZIAD dostępne są na stronie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych (www.archiwa.gov.pl)
Szczegółowe informacje (na poziomie jednostki archiwalnej) można uzyskać jedynie w siedzibie Archiwum.