"Spuścizna Władysława Kościelniaka"

Władysław Kościelniak
Władysław Kościelniak - artysta-grafik, malarz, ilustrator, publicysta, popularyzator wiedzy o Kaliszu i ziemi kaliskiej. Urodził się w Kaliszu 21 września 1916 r. Duży wpływ na jego drogę twórczą mieli dwaj bracia Mieczysław i Tadeusz, także artyści. Początkowo zajmował się malarstwem, potem skupił się na grafice. Podróżował po Afryce, Azji, zwiedził wiele krajów Europy. Członek Związku Polskich Artystów Plastyków, Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Towarzystwa Miłośników Książki. Jest autorem (Leksykon kaliski) i współautorem kilku publikacji o Kaliszu i ludziach z nim związanych (Kronika miasta Kalisza) oraz autorem grafik do kilku książek (m.in. Baśnie i legendy kaliskie Eligiusza Kor-Walczaka). Wykonał makiety Kalisza (z XVII-XVIII w.), zamku kaliskiego, kościołów na Zawodziu oraz plan sytuacyjny miasta. W 2006 r. otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Kalisza.

Zmarł w Kaliszu 13 listopada 2015 r.

Do pracy nad swoimi licznymi felietonami w prasie kaliskiej: "Ziemi Kaliskiej", "Kalisii Nowej", "Opiekunie", wykorzystywał zrobione przez siebie fotografie. W 2001 r. i 2003 r. przekazał do Archiwum Państwowego zbiór ponad dwóch i pół tysiąca fotografii, w większości wykonanych przez siebie. Oprócz fotografii spuścizna zawiera także pocztówki, reprodukcje fotografii historycznych, a także materiały dotyczące opracowania makiety Kalisza oraz reprodukcje pieczęci kaliskich. Na fotografiach uwiecznione zostały zarówno znane obiekty architektoniczne np. kolegiata kaliska, ratusz w Zdunach, pałac w Antoninie jak również mniej znane budynki i miejsca, które może niepozorne, ale zwróciły uwagę artysty. Ze wszystkich materiałów przekazanych przez artystę został utworzony zespół archiwalny pod nazwą Spuścizna Władysława Kościelniaka z Kalisza.

Na wystawie online prezentujemy bardzo niewielki fragment bogactwa tematów, które interesowały Władysława Kościelniaka. Cały zespół będzie dostępny w czytelni Archiwum w przyszłym roku, po zakończeniu procesu opracowania.

Cytaty pochodzą z publikacji: Kościelniak. Album jubileuszowy wydany w 85-lecie urodzin Artysty, pod honorowym patronatem Prezydenta Miasta Kalisza Zbigniewa Włodarka, Kalisz 2001 Z. Kościelak, Panorama z bursztynu. Słoworyty z biografią Władysława Kościelniaka, Kalisz 2006


Wędrówki ze szkicownikiem

(...) tu się urodziłem, to jest po prostu moje miasto (...) Chodzę po moim mieście - "Wędruję ze szkicownikiem" - patrzę, rysuję (...) Chodzę i ciągle widzę coś interesującego. Nawet teraz, zimą, idę do parku, biorę ze sobą aparat. Nie ma już czasu rysować, dzięki fotograficznemu aparatowi zrobiłem mnóstwo dokumentacji z całego województwa.

"Ziemia Kaliska", nr 73 z 16 września 1994 r., s. 38
Reprodukcja ryciny z XIX wieku
"Ziemia Kaliska", nr 2 z 8 stycznia 1993 r., s. 1
Kościół w Myślniewie lata 80. XX w.
"ZiemiaKaliska", nr 44 z 2 listopada 1989 r., s. 12
Ul. Chodyńskiego w Kaliszu 1982 r.
"Ziemia Kaliska", nr 71 z 9 września 1994 r., s. 38
Dwór w Sulisławicach lata 80. XX w.
"Południowa Wielkopolska", nr 1(220) 1981, s. 6
"Południowa Wielkopolska", nr 1(207) 1980, s. 8
"Południowa Wielkopolska", nr 2 (208) 1980, s. 8
"Południowa Wielkopolska", nr 3 (209) 1980, s. 8

Kościoły

(...) lubię rysować kościoły (...) Narysowałem wszystkie drewniane kościoły wiejskie w regionie kaliskim. Tak to sobie zamierzyłem, bo nie ma chyba budowli, które by tak mocno wrosły w nasz rodzinny krajobraz (...) Tu odezwała się moja pasja dokumentalisty. Gdy pomyślałem, że nieubłagany czas może upomnieć się o nie, wziąłem się szybko do przelania na karton ich doczesnego wyglądu. A z drugiej strony pasja dokumentalisty zmieszała się z podziwem artysty dla ich piękna, ciemnego piękna surowości.

(...) jeśli zajmuję się kościołami, jeśli maluję je, rysuję, to opowiadam jakąś cząstkę historii ludzi tu mieszkających, historię narodu..

Kościół św. Rodziny na Rogatce w Kaliszu. Właściwe wezwanie kościoła to: św. Józefa z Nazaretu i św. Piotra z Alkantary
Kościół klasztorny w Bieniszewie
Kościół św. Jana Ewangelisty (dawne opactwo cystersów) w Ołoboku
Kościół drewniany w Magnuszewicach
Kościół drewniany w Kosmowie
Kościół drewniany w Chlewie
Kościół drewniany w Gołkowicach
Kościół drewniany w Pólku pod Bralinem

Przemijanie

(...) Wbrew pozorom nie pokazuję w swoich pracach przemijania. Tak tylko może się wydawać, gdy spogląda się na niektóre wiejskie pejzaże, na ów młyn nad Lutynią, uliczkę w Błaszkach, stare dwory szlacheckie. Nigdy mnie przemijanie jako proces destrukcji nie interesowało. Chwila - tak, nastrój - tak, klimat, aura - tak. Przemijanie - nie.

Pozostałości wiatraka w Szałem
Pozostałości młyna w Bolesławcu
Pałac w Gutowie
Ruiny dworu w Parcicach
Błaszki
Młyn nad Lutynią

Przyroda

Drzewa (...) po prostu za mną chodzą, one mnie prześladują!

Dęby w Warszówce
Las w okolicach Mycielina
Las w Murowańcu
Las w okolicach Dębicz

Makieta

Zajmuję się rekonstrukcjami zabytków już w Kaliszu nieistniejących, ponieważ dobrze znam plany miasta. Architekci, robiąc makiety budowanych przez siebie obiektów, stawiają pudełka w kształcie przybliżonym do rzeczywistego ich wyglądu, a ja robię wręcz przeciwnie. Każdy budynek, każdy kościół jest w takim stylu, w jakim był w owym czasie i jest łatwy do rozpoznania. Zrobiłem w ten sposób makietę zamku kaliskiego, który nie istnieje i zespołu kolegium jezuickiego. Czy to jest prawdziwe? Na dziewięćdziesiąt procent - tak. Bo to jest oparte na bardzo dokładnych opisach, ilustracjach, a makieta Kalisza jest wywiedziona z najstarszego planu miasta.

Fotografia gotowej makiety Kalisza
Rysunki W. Kościelniaka rekonstrukcja Bram Toruńskiej i Wrocławskiej
Rysunek W. Kościelniaka rekonstrukcja nieistniejącego ratusza kaliskiego
Rysunek W. Kościelniaka rekonstrukcja budynków na Rynku Głównym
Część opisowa do opracowania makiety Kalisza
Część opisowa do opracowania makiety Kalisza

Pieczęcie

Signa Tempori czyli sigilla herbowe książąt kaliskich i królewskiego miasta Kalisza dzięki przychylności dziejów a teraz staraniem Władysława Kościelniaka tudzież Towarzystwa Bibliofilów Kaliskich przy łaskawym poparciu Prezydenta prześwietnego miasta Kalisza ad futuram memoriam wydane

Pieczęć Mieszka III Starego
Pieczęć XV w.
Pieczęć miejska z 1837 r.
Pieczęć miejska z ok. 1860 r.
Okładka publikacji z 1982 r.

Herby

(...) Jeżeli choć w części uzupełniłem tym skromnym opracowaniem jakąś lukę w historii naszego województwa, będę usatysfakcjonowany (...)

Na łamach Ziemi Kaliskiej w 1988 i 1989 r. ukazał się cykl: Herbarz miast i wsi województwa kaliskiego.

"Ziemia Kaliska", nr 18 z 5 maja 1989 r., s. 7
Herb Bolesławca rysunek czarno-biały
Herb Bolesławca rysunek wersja kolorowa
Herb Rychtala
Herb Koźminka
Herby Baranowa i Chocza