Kaliskie Archiwum Filmowe - IV Edycja - Rok 2017

W 2017 r. zrealizowano IV. edycję Kaliskiego Archiwum Filmowego. Tematem przewodnim nagrań, w których udział wzięli: Yoseph Komem-Flakowicz, Roman Ostrowski, Maria Musidlak, Józefa Kujawa i Eugenia Pastuszek, była okupacja hitlerowska. Tradycyjnie już filmy zostały wykorzystane do realizacji cyklu lekcji archiwalnych w siedzibie APK.

Biogramy oraz nagrane wywiady z bohaterami Kaliskiego Archiwum Filmowego w 2017 r.

YOSEPH KOMEM-FLAKOWICZ

Urodził się w 1936 r. w Kaliszu, obecnie jest emerytowanym inżynierem. W 1947 r. wyemigrował do Izraela, gdzie przewodniczy Ziomkostwu Żydów Kaliskich. Yoseph Komem-Flakowicz jest potomkiem dawnych właścicieli fabryki "Haft". Fabrykę nabył jego dziadek na początku XX w. Po wybuchu wojny jego ojciec pracował w fabryce, ale zarządzali nią już Niemcy. Yoseph razem z matką wyjechał do Otwocka. Gdy po jakimś czasie dołączył do nich ojciec, przemieścili się do Sandomierza. Udało im się zdobyć fałszywe papiery i jako rodzina katolicka wynajęli małe mieszkanie w Brzesku. Po zakończeniu wojny rodzina wróciła do Kalisza. Flakowiczowie postanowili jednak wyemigrować z powodu pogromu Żydów w Kielcach i ogólnie wzrastającej fali antysemityzmu.

---

ROMAN OSTROWSKI

Urodził się w 1929 r. Obecnie jest emerytowanym pułkownikiem Wojska Polskiego. W wywiadzie wiele mówi o swojej rodzinie, m. in. o ojcu, który jako żołnierz zawodowy był skoszarowany jeszcze przed oficjalnym wybuchem wojny. Roman Ostrowski 1 września 1939 r. przebywał w pociągu towarowym w okolicach Sochaczewa. Ostatecznie trafił z transportem kolejowym na tereny dzisiejszej Ukrainy, do wsi Krowienka. Jego rodzina mieszkała w jednym domostwie z Ukraińcami. Pamięta doskonale atak wojsk kozackich. Najpierw dostał się pod okupację rosyjską, a potem niemiecką. Po ok. 2 miesiącach wrócił do Ostrowa i tu przebywał do końca wojny imając się różnych prac zarobkowych.

---

MARIA MUSIDLAK

Urodziła się w Kaliszu w 1929 r. Jej rodzice prowadzili gospodarstwo ogrodnicze. W 1941 r. rodzina została wysiedlona do centrum Kalisza. Przez pewien czas mieszkała na Placu Kilińskiego, później na ul. Łódzkiej. Maria Musidlak jako 13-letnia dziewczyna pracowała w zakładzie fryzjerskim, w którym czesała się m. in. żona Alfreda Nowackiego, właściciela późniejszego zakładu "Winiary". Bohaterka nagrania wspomina ją jako bardzo skromną i miłą kobietę. Rodzinne gospodarstwo zostało przejęte przez niemieckiego Rumuna. Gdy wkroczyli Rosjanie, żołnierze radzieccy przebywali w gospodarstwie rodzinnym przez 2 tygodnie. Grabili przez ten czas wszystko, co się da.

---

JÓZEFA KUJAWA

Urodziła się w 1922 r. w Kaliszu. Obecnie jest emerytowaną pracownicą handlu. Wspomina m. in. transakcje handlowe, jakich dokonywała jej mama z miejscową ludnością żydowską. Bohaterka filmu miała z tą mniejszością bardzo dobre stosunki. Ostatnie dni sierpnia kojarzą się Józefie Kujawie głównie z nawoływaniem Polskiego Radia do stawiania zbrojnego oporu Niemcom, zwłaszcza, że liczono na pomoc Anglii i Francji. W momencie wybuchu wojny wszyscy uciekali z Kalisza, gdyż bali się zbombardowania miasta. Rodzina Józefy Kujawy także uciekła, ale wkrótce powróciła do Kalisza. Jako młoda dziewczyna pomagała Żydom, zanosiła im chleb. Pracowała m. in. u ogrodnika i w zakładzie naprawy samochodów. Jak sama mówi swój nienajgorszy los, zawdzięcza m. in. postawie pokory wobec trudnych warunków wojny.

---

EUGENIA PASTUSZEK

Urodziła się w Grodnie w 1928 r. jest córką legionisty z Armii Hallera, emerytowaną nauczycielką i byłą dyrektorką III Liceum Ogólnokształcącego w Kaliszu oraz prezesem Koła Kaliskiego Związku Sybiraków. 10 lutego 1940 r. została wraz z rodziną wywieziona przez Sowietów na Syberię. Tam przebywała przez 6 lat. Warunki były ciężkie. Mama Pani Eugenii pracowała m. in. przy odśnieżaniu torów kolejowych. Gdy tworzyła się armia gen. Andersa, rodzina podążała do miejsca zbiórki, niestety utknęła w Nowosybirsku. Osiedlili się przy granicy mongolskiej. W kwietniu 1946 r. wyjechali do Polski. Eugenia Pastuszek osobiście poszukiwała Polaków po okolicznych terenach w celu poinformowania o możliwości powrotu do Polski.