16 maja 2024 r. w siedzibie Archiwum odbyła się prelekcja Jerzego Sówki pt. "Pieniądz zastępczy na terenie Wielkopolski Południowej w latach 1914-1924". W spotkaniu współorganizowanym przez Archiwum Państwowe w Kaliszu i Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk uczestniczyli członkowie Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Archiwaliów na czele z prezesem Mariuszem Kurzajczykiem oraz pracownicy Archiwum wraz z dyrektorem dr Grażyną Schlender.
Dyrektor APK przedstawiła sylwetkę prelegenta, nadmieniając, iż jest on bardzo aktywnym członkiem KTPA. To jego piąta prelekcja, począwszy do 2019 r. Jerzy Sówka miał okazję opowiadać m. in. o Dywizji Pancernej gen. Maczka, "Ostrowskim Lipcu" 1980 r., Relikwiach św. Andrzeja Boboli i historii Kościoła w Ostrowie.
Prelegent, związany z ostrowską "Solidarnością", numizmatyk i miłośnik motocykli, rozpoczynając swoje wystąpienie wspomniał, że interesuje się numizmatyką i posiada bogatą kolekcję. Najstarsze monety w jego posiadaniu pochodzą z czasów Filipa II Macedońskiego. Jerzy Sówka następnie wyjaśnił definicję pieniądza, który od swoich początków pełnił funkcję zastępczą za towar. Łacińskie słowo pecunia - pieniądz pochodzi od pecus - bydło. Rupia także oznacza bydło. Dla posiadacza monet początkowo liczyła się ich waga, nie nominał. Musiały mieć pokrycie w kruszcu - złocie, srebrze, miedzi lub brązie. Diametralna zmiana w podejściu do polityki pieniężnej nastąpiła tuż przed 1914 r.
Emitenci wycofywali pieniądz kruszcowy - chodziło o to, by nie ułatwiać wrogom przejmowania zasobów państwowych. W nowej, wojennej rzeczywistości, drobne pieniądze znikały z obiegu, a władze lokalne emitowały tzw. pieniądz zastępczy, nie mający pokrycia w kruszcu. Tak w obiegu pojawiły się papierowe kwity, metalowe żetony i monety z glinki ceramicznej. Jerzy Sówka zademonstrował przykłady zastępczych banknotów i monet z terenu m. in. Ostrowa, Odolanowa, Sycowa, Sulmierzyc. Czasami stanowiły one żetony wydawane za pracę w danym majątku bądź zakładzie. Warto dodać, że w 1918 r., gdy odradzała się Polska, w obiegu było ok. 10 walut. Należało to uporządkować. W 1924 r. Władysław Grabski przeprowadził reformę pieniężną i wprowadzono nową, silną walutę - złoty polski. W bieżącym roku obchodzimy 100. rocznicę tego ważnego wydarzenia.
