29 listopada 2017 r. w siedzibie Centralnego Ośrodka Szkolenia Służby Więziennej w Szczypiornie odbyła się promocja najnowszego wydawnictwa Archiwum Państwowego w Kaliszu pt. "Materiały źródłowe do dziejów legionistów internowanych w Szczypiornie w 1917 roku". Gospodarzami spotkania byli: dyrektor APK dr Grażyna Schlender, komendant COSSW w Kaliszu ppłk Ryszard Czapracki oraz prezydent miasta Kalisza Grzegorz Sapiński. Pośród zaproszonych gości znaleźli się m. in. delegat wojewody wielkopolskiego Zbigniewa Hoffmanna Artur Karasiński reprezentujący posłankę Joannę Lichocką Leszek Ziąbka, wiceprzewodniczący Rady Miejskiej w Kaliszu Edward Prus, historyk prof. dr hab. Jerzy Pietrzak, komendant Straży Miejskiej w Kaliszu Dariusz Hybś, komendant Państwowej Straży Pożarnej w Kaliszu st. kpt. Sławomir Kotoński, wojskowy komendant uzupełnień ppłk Marek Kosicki, zastępca dyrektora Aresztu Śledczego w Ostrowie Wlkp. kpt. Remigiusz Mencel, dyrektor Szkoły Podstawowej nr 21 w Kaliszu Jacek Konopczyński, proboszcz Parafii Podwyższenia Krzyża w Kaliszu ks. Jacek Kołodziejczak, prezes Stowarzyszenia "Szczypiorniak" Justyna Prus-Buczak, proboszcz Kościoła Garnizonowego w Kaliszu ks. płk Tadeusz Pałuska, wiceprzewodniczący Kaliskiej Rady Pamięci Narodowej Janusz Sibiński, Przewodniczący Zarządu Klubu Historycznego im. gen. S. Roweckiego "Grota" w Ostrowie Wlkp. Jerzy Sówka, prezes Towarzystwa Genealogicznego "Kalisia" Andrzej Grzegorek, prezes Ostrowskiego Towarzystwa Genealogicznego Marian Nowak, prezes zarządu Kaliskiego Oddziału PTTK Mateusz Przyjazny, prezes Stowarzyszenia im. H. Sutarzewicz w Kaliszu Elżbieta Stadtmüller, prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Kaliszu Tadeusz Krokos, badacz historii penitencjarnej dr Krystian Bedyński, dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej im. A. Asnyka w Kaliszu Adam Borowiak, właściciel wydawnictwa "Media i Rynek" Grzegorz Szymański oraz uczniowie Szkoły Podstawowej nr 21 w Kaliszu oraz Zespołu Szkół Ekonomicznych w Kaliszu z opiekunami.
Spotkanie otworzyła dr Grażyna Schlender zapowiadając występ chóru "Dysonans" działającego przy II Liceum Ogólnokształcącym w Kaliszu. Założycielem i dyrygentem od 1994 r. jest Izabela Pietrzak. Chór nagrał kilka płyt, realizuje także projekt Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego "Śpiewająca Polska". Zaproszeni goście mieli okazję wysłuchać wiązanki pieśni legionowych i patriotycznych, które wprawiły ich w podniosły i uroczysty nastrój. Dyrektor APK powitała przybyłych gości i nadmieniła, że wybór miejsca do promocji książki nie jest przypadkowy. W XIX w. w Szczypiornie mieściły się potężne koszary w strefie przygranicznej. W czasie I wojny światowej utworzono tu obóz jeniecki, którego częścią był obóz dla internowanych legionistów. W tym samym miejscu stacjonował 29. Pułk Strzelców Kaniowskich, a od lat 50. XX w. teren jest we władaniu Służby Więziennej. W latach 60. XX w. funkcjonowało w tym miejscu więzienie eksperymentalne dla młodocianych przestępców. Szczypiorno to miejsce szczególnie związane z historią polskiej państwowości.
Komendant Centralnego Ośrodka Szkolenia Służby Więziennej w Kaliszu ppłk Ryszard Czapracki w swoim wystąpieniu nawiązał do uroczystości, które odbyły się w Szczypiornie 4 sierpnia 2017 r. Wtedy to bowiem z inicjatywy Prezydenta miasta Kalisza Grzegorza Sapińskiego uczczono legionistów Józefa Piłsudskiego w trzech wymiarach: duchowym poprzez modlitwę, patriotycznym poprzez pamięć o ich dokonaniach i sportowym organizując rozgrywki piłki ręcznej "Szczypiorno Cup". Wielkim marzeniem ppłk. Ryszarda Czaprackiego było zorganizowanie właśnie na terenie ośrodka promocji książki pt. "Materiały źródłowe do dziejów legionistów internowanych w Szczypiornie w 1917 roku", wydanej przez Archiwum Państwowe w Kaliszu. Marzenie to, dzięki współpracy z dr Grażyną Schlender udało się spełnić.
Prezydent miasta Kalisza Grzegorz Sapiński dodał, że niezmiernie miło mu powitać wszystkich w miejscu, gdzie rodziła się niepodległość i piłka ręczna. Wydana książka z pewnością wzbogaci dziedzictwo kulturowe i historyczne miasta Kalisza. Osobne podziękowania Prezydent skierował do dr Grażyny Schlender, płk. Ryszarda Czaprackiego oraz chóru "Dysonans" za oprawę uroczystości. Wspomniał także o realnym wkładzie Naczelnika Wydziału Kultury, Sportu i Turystyki Urzędu Miejskiego w Kaliszu Grażyny Dziedziak oraz pracownika tegoż wydziału Lidii Plajzer w działalność na rzecz planowanej odbudowy pomnika ku czci legionistów i budowy pomnika przedstawiającego marszałka Józefa Piłsudskiego. To właśnie legioniści przeszli niezwykle ciężką próbę, wykazali się odwagą i niezłomnością ducha. Przywrócili tym samym wiarę w odrodzenie Polski. W 2018 r. na terenie Szczypiorna zostanie otwarta Izba Pamięci wraz z filią Miejskiej Biblioteki Publicznej im. A. Asnyka w Kaliszu. Prezydent nawiązał także do słów marszałka Józefa Piłsudskiego, który stwierdził, że "Naród, który traci pamięć przestaje być Narodem - staje się jedynie zbiorem ludzi, czasowo zajmujących dane terytorium".
Kolejnym punktem programu była promocja wydawnictwa. Głos zabrał autor opracowania Grzegorz Waliś, który na co dzień specjalizuje się w edytorstwie źródłowym. Jest autorem książek "Materiały źródłowe do dziejów Powstania Wielkopolskiego w zasobie Archiwum Państwowego w Kaliszu" i "Materiały źródłowe do dziejów Powstania Styczniowego w zasobie Archiwum Państwowego w Kaliszu". W APK piastuje stanowisko kierownika Oddziału I Gromadzenia i Ewidencji Materiałów Archiwalnych. W swoim wystąpieniu nawiązał do genezy kryzysu przysięgowego oraz scharakteryzował sam obóz, który w tym miejscu istniał do 1924 r. Z biegiem lat zmieniało się tylko jego przeznaczenie. Głównym celem wydawnictwa jest upowszechnienie wiedzy o internowaniu legionistów i zebranie materiałów źródłowych o różnorodnym charakterze. W książce znajdziemy pisma urzędowe, korespondencję prywatną, fragmenty pamiętników, zdjęcia wykonane w obozie oraz te upamiętniające internowanie, fotografie przedstawiające wyroby rękodzielnicze legionistów. Autor jako ciekawostkę dodał, że stosunkowo mało przekazów mówi o grze w szczypiorniaka w obozie. Nie udało mu się dotrzeć do żadnego zdjęcia, które przedstawiałoby samą grę na terenie obozu. Co ciekawe, wielu badaczy powołuje się na wspomnienia Władysława Broniewskiego, jakoby ten miał w nich pisać o grze w piłkę ręczną. Sęk w tym, że w żadnym z dostępnych wydań tegoż pamiętnika nie ma żadnej wzmianki o szczypiorniaku. Nie znaczy to oczywiście, że Władysław Broniewski na pewno nic na ten temat nie napisał. Być może notatki te nie znajdują się w zapisach o charakterze pamiętnikarskim.
Dr Grażyna Schlender dodała, że książka została wydana dzięki wsparciu finansowemu Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych oraz Prezydenta miasta Kalisza. Dzięki tym funduszom książka jest wydana w twardej oprawie, a wszystkie ilustracje są w kolorze. Ponieważ publikacja jest pokaźnych rozmiarów, powstał problem z ostatecznym wyborem najlepszych i najciekawszych źródeł. Książka składa się z części tekstowej, ilustracyjnej i aparatu pomocniczego w postaci wykazu skrótów, wykazu ilustracji, bibliografii, indeksu osobowego. Dyrektor APK podziękowała wszystkim pracownikom archiwum zaangażowanym w przygotowanie książki, a Panu Grzegorzowi Szymańskiemu za profesjonalną pracę wydawniczą.
Uzupełnieniem promocji była, przygotowana i zaprezentowana przez Annę Bestian-Zając, prezentacja najciekawszych materiałów źródłowych pozyskanych do książki z Archiwum Akt Nowych, Centralnego Archiwum Wojskowego, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Muzeum Niepodległości w Warszawie, Fundacji Ośrodka KARTA w Warszawie, Archiwum Narodowego w Krakowie, Niemieckiego Banku Federalnego we Frankfurcie nad Menem, Muzeum Narodowego w Kielcach, Muzeum Historycznego miasta Krakowa, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim, Archiwum Państwowego w Rzeszowie, Archiwum Państwowego w Warszawie, Archiwum Państwowego w Kielcach, Archiwum Państwowego w Łodzi, Archiwum Państwowego w Poznaniu, Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej, Archiwum Państwowego w Kaliszu, zbiorów prywatnych Hanny i Jerzego Stępniów, Romana Polerowicza i Katarzyny Beuth-Pawlaczyk. Łącznie zaprezentowano archiwalia pochodzące z 12 archiwów, 6 muzeów, Ośrodka Karta i 3 zbiorów osób prywatnych.
Jako ostatni głos zabrał wiceprzewodniczący Rady Miejskiej Edward Prus, który korzystając z okazji naświetlił zgromadzonym ideę odbudowy pomnika legionistów w Szczypiornie oraz budowy pomnika marszałka Józefa Piłsudskiego w Kaliszu. 9 listopada 2017 r. odbyło się zebranie grupy roboczej, w skład której weszli m.in.: Tadeusz Krokos, Eugenia Pastuszek, Kazimierz Wiktorowicz, Mieczysław Piasecki, Janusz Kowalski, Ryszard Czapracki, Justyna Prus-Buczak, Maria Sarnowska, Marek Sroczyński i Edward Prus. Patronat Honorowy nad tym przedsięwzięciem objął Prezydent miasta Grzegorz Sapiński. Pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego ma być odsłonięty 11 listopada 1918 r. Edward Prus zaprosił wszystkich chętnych do współpracy.
Na zakończenie dyrektor dr Grażyna Schlender podziękowała zaproszonym gościom i zaprosiła na poczęstunek.
