14 czerwca 2016 r. w sali recepcyjnej kaliskiego ratusza uroczyście podsumowano tegoroczną edycję konkursu "Ad fontes! Odkrywamy tajemnice Kalisza i regionu kaliskiego", organizowanego przez Archiwum Państwowe w Kaliszu, przy współorganizacji Urzędu Miejskiego w Kaliszu i Starostwa Powiatowego w Kaliszu. Pośród zaproszonych gości znaleźli się m. in. Prezydent miasta Kalisza Grzegorz Sapiński; Wicestarosta Kaliski Jan Kłysz; Naczelnik Wydziału Kultury i Sztuki, Sportu i Turystyki UM w Kaliszu Marzena Pastuszak, Anna Woźniak starszy inspektor tegoż wydziału; Prezes Stowarzyszenia im. H. Sutarzewicz w Kaliszu Elżbieta Stadtmüller; Dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej im. A. Asnyka w Kaliszu Adam Borowiak; kierownik Działu udostępniania zbiorów Książnicy Pedagogicznej w Kaliszu Mariola Marciniak; Prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Kaliszu Tadeusz Krokos; Joanna Walczak reprezentująca Dyrektora Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej; Dyrektor Domu Dziecka w Kaliszu Jolanta Nowińska; sympatycy kaliskiego archiwum oraz dzieci i młodzież wraz z nauczycielami-opiekunami i dyrektorami szkół biorących udział w konkursie. Gościem specjalnym zaproszonym w charakterze prelegenta był Pan Jan Kibler.
Uroczystość otworzyła dr Grażyna Schlender. Powitała wszystkich zgromadzonych, dziękując przy tym w sposób szczególny Pani Marzenie Pastuszak, która wspiera konkurs od samego początku jego powstania, tj. od 22 lat. Podziękowania za wieloletnie wsparcie zostały skierowane także do Pani Anny Woźniak z WKSSiT UM w Kaliszu. Dyrektor APK przedstawiła sylwetkę gościa specjalnego. Inżynier Jan Kibler pracował w Kaliskiej Fabryce Fortepianów i Pianin "Calisia" w Kaliszu w latach 1966-1985, a w okresie 1978-1985 był dyrektorem technicznym w tym zakładzie. Jest on współinicjatorem tegorocznego projektu pt. "Muzyczny Kalisz". Jego prelekcja nosiła tytuł: "Historia przemysłu muzycznego w Kaliszu". Inż. Jan Kibler zadał 5 pytań o charakterze retorycznym. Pytał młodzież o to, czym w Kaliszu istnieje Muzeum Przemysłu Muzycznego,; ile było fabryk produkujących instrumenty w Kaliszu; czy w Kaliszu istnieją jakieś trwałe pamiątki po produkcji instrumentów; czy nadal w mieście produkuje się pianina i fortepiany i czy w Kaliszu był kiedyś Fryderyk Chopin, może tu koncertował? Odpowiedź na te pytania ma uzmysłowić młodym ludziom, na jakim poziomie jest ich obecna wiedza na temat przemysłu muzycznego w Kaliszu. Przemysł ten zrodził się w XVIII w. Tradycje fortepianmistrzowskie Kalisza sięgają wstecz do 1781 r., kiedy to Jan Bogusław Petera przyjechał z Berlina i oferował do sprzedaży fortepiany oraz inne instrumenty. Produkcję typowo fabryczną wprowadził Fryderyk Hintz, którego fabryka działała w latach 1854-1890. W roku 1878 pojawił się pierwszy fortepian wyprodukowany przez Gustawa Arnolda Fibigera I. W 1887 r. obok istniejących już firm pojawiła się trzecia, należąca do Teodora Bettinga. W 1889 r. bratankowie Gustawa Arnolda, Karol i Aleksander Fibigerowie założyli wytwórnię fortepianów i pianin "Apollo" przy ul. Polnej. W 1912 r. Gustaw Arnold ukończył budowę okazałego gmachu fabryki przy ul. Chopina, a w jej nazwie pojawiło się określenie "parowa". To para napędzała maszyny pracujące w zakładzie. Podczas I wojny światowej fabryka ucierpiała, a po 1918 r. wznowiła produkcję, poszerzając ją m. in. o wyrób mebli. W okresie międzywojennym instrumenty z Kalisza święciły triumfy na całym świecie. Po II wojnie światowej fabryka Fibigera została upaństwowiona, a potomek rodu Fibigerów, Gustaw Arnold III wrócił do zakładu nie jako właściciel, lecz główny konstruktor. Zakład zmienił też nazwę na Kaliska Fabryka Fortepianów i Pianin "Calisia" w Kaliszu. Gustaw Arnold Fibiger III zwany w zakładzie "Guciem" był bardzo zaangażowany w swoją pracę. Na jego biurku ciągle leżały przyrządy niezbędne do projektowania nowych instrumentów. W 1954 r. z jego inicjatywy powstało w Kaliszu Technikum Budowy Fortepianów, które wykształciło wielu specjalistów w tej dziedzinie. W 1975 r. laureatem Konkursu Chopinowskiego został Krystian Zimmermann. W nagrodę otrzymał on instrument wyprodukowany właśnie w "Calisii". Po transformacji ustrojowej zakład popadł w kłopoty finansowe. Najgorszym w historii był 2007 r., kiedy to ogłoszono upadłość fabryki. Majątek został wyprzedany. W 2015 r. gmach kupił prywatny przedsiębiorca Marek Antczak, który zamierza w tym miejscu urządzić m. in. izbę pamięci. W ten sposób ważne fakty z historii Kalisza zostaną ocalone od zapomnienia. W 2016 r. tematem przewodnim dla miasta jest właśnie "Muzyczny Kalisz". W chwili obecnej na ulicach Kalisza znajduje się w sumie 9 pianin, przy których każdy może usiąść i zagrać. Kulminacją obchodów będzie koncert na 21 fortepianów koncertowych pod batutą Adama Klocka w hali "Arena". Inż. Jan Kibler korzystając z okazji serdecznie zaprosił wszystkich do udziału w tym ważnym wydarzeniu.
Kulminacyjnym momentem spotkania było ogłoszenie wyników konkursu "Ad fontes! Odkrywamy tajemnice Kalisza i regionu kaliskiego". Dr Grażyna Schlender poprosiła sekretarza Jury Annę Bestian-Zając o odczytanie protokołu z posiedzenia komisji konkursowej. W tym roku obowiązywały następujące zagadnienia:
- Stan wojenny w Kaliszu,
- Władysław Kościelniak i jego działalność artystyczna;
- Kaliski Rozmarek;
- Archiwum Państwowe w Kaliszu widziane oczami dzieci i młodzieży;
- Dziedzictwo rodziny Fibigerów.
Na konkurs wpłynęło w sumie 27 prac, w tym 7 ze szkół podstawowych; 9 z gimnazjów i 11 ze szkół ponadgimnazjalnych. W bieżącej edycji udział wzięło 62 uczestników - 10 ze szkół podstawowych, 20 z gimnazjów i 32 ze szkół ponadgimnazjalnych.
Spośród wszystkich zagadnień największą popularnością cieszyły się tematy Kaliski Rozmarek i Dziedzictwo rodziny Fibigerów. Zostały opracowane 21 razy. Co ciekawe, najmniej było prac na temat Archiwum Państwowego w Kaliszu - 8. Być może uczestnicy obawiali się zmierzyć z tematem dotyczącym bezpośrednio organizatora konkursu. Przeważają prace o charakterze tradycyjnym - opracowania pisemne. Pojawiają się makiety przedstawiające Rozmarek dawniej i dziś. Nie brakuje także filmów nakręconych według scenariusza opracowanego przez dzieci. Generalnie stopień realizacji, zaangażowania przy poszczególnych pracach rośnie wraz z kategorią wiekową. Zdarza się jednak, że uczniowie szkół podstawowych w swoich rysunkach i malunkach wykorzystują symbolikę jako środek przekazu, co szczególnie cieszy organizatorów.
Prace były ocenianie przez Jury w składzie:
- dr Grażyna Schlender - dyrektor Archiwum Państwowego w Kaliszu,
- Anna Woźniak - członek reprezentujący Urząd Miejski w Kaliszu,
- Jolanta Golicka - członek reprezentujący Starostwo Powiatowe w Kaliszu,
- Edyta Pietrzak - członek z ramienia Archiwum Państwowego w Kaliszu,
- Anna Bestian-Zając - członek z ramienia APK i sekretarz Jury.
Jury postanowiło wręczyć Nagrodę Prezydenta miasta Kalisza w kategorii szkół podstawowych jednej osobie, w kategorii gimnazjów trzem osobom i w kategorii szkół ponadgimnazjalnych trzem osobom. Nagroda Starosty Kaliskiego została przyznana w kategorii szkół podstawowych dwóm osobom, w kategorii gimnazjów trzem osobom i w kategorii szkół ponadgimnazjalnych trzem osobom. Oprócz tego przyznano nagrody główne: w kategorii szkół podstawowych czterem osobom, w kategorii gimnazjów czterem osobom, w kategorii szkół ponadgimnazjalnych taka nagrodę otrzyma dwanaście osób. Przewidziano również wyróżnienia - w kategorii szkół podstawowych dla jednej osoby, w kategorii gimnazjów dla dwóch osób, w kategorii szkół ponadgimnazjalnych dla trzech osób.
Nagrodę Prezydenta Miasta Kalisza w kategorii szkół podstawowych otrzymała:
- Anna Wróblewska ze Szkoły Podstawowej Sióstr Nazaretanek w Kaliszu, dyrektor szkoły: s. Alma Alicja Pachuta. Nagrodę Prezydenta Miasta Kalisza w kategorii gimnazjów otrzymali: Zuzanna Kranc, Wiktoria Szulc, Jan Jopek z Niepublicznego Gimnazjum KSO "Edukator" w Kaliszu, opiekun: Wioletta Janiszewska, dyrektor szkoły: dr Małgorzata Górska. Nagrodę Prezydenta Miasta Kalisza w kategorii szkół ponadgimnazjalnych otrzymali: Aleksandra Grzelak, Natalia Jakubek i Natalia Zawołowicz z Zespołu Szkół Ekonomicznych w Kaliszu, opiekun: Izabella Galuba-Bryja, dyrektor szkoły: Magdalena Mocna. Wszystkie nagrody wręczył osobiście Pan Grzegorz Sapiński Prezydent Miasta Kalisza.
Nagrodę Starosty Kaliskiego w kategorii szkół podstawowych otrzymały:
- Antonina Bryja i Kornelia Bryja ze Szkoły Podstawowej Nr 10 w Kaliszu, opiekun: Małgorzata Ostój i Izabella Galuba-Bryja, dyrektor szkoły: Beata Prus. Nagrodę Starosty Kaliskiego w kategorii gimnazjów otrzymali: Agnieszka Stępień, Filip Stępień i Anna Guzdecka z Gimnazjum w Brzezinach, opiekun: Alicja Krajewska, dyrektor szkoły: Małgorzata Błaszczyk. Nagrodę Starosty Kaliskiego w kategorii szkół ponadgimnazjalnych otrzymali: Marta Pietrzak, Weronika Glinkowska, Dominik Michalak z Zespołu Szkół Ekonomicznych w Kaliszu, opiekun: Izabella Galuba-Bryja, dyrektor szkoły: Magdalena Mocna. Nagrody wręczył Wicestarosta Kaliski Jan Kłysz.
Nagrodę Główną Wydziału Kultury i Sztuki, Sportu i Turystyki Urzędu Miejskiego w Kaliszu w kategorii szkół podstawowych otrzymali:
- Filip Zimowski, Aleksandra Mrozińska, Julia Sotek ze Szkoły Podstawowej Nr 1 w Kaliszu, opiekun: Agnieszka Fiechowska, dyrektor szkoły Beata Zalewska. Nagrodę wręczyła Naczelnik WKSSiT UM w Kaliszu Pani Marzena Pastuszak.
Nagrodę Główną Dyrektora Archiwum Państwowego w Kaliszu w kategorii szkół podstawowych otrzymał:
- Tymoteusz Kupczyński ze Szkoły Podstawowej Nr 16 w Kaliszu, opiekun: Ewa Bezener, dyrektor szkoły: Ewa Zegler. Nagrodę wręczyła Dyrektor APK dr Grażyna Schlender.
Nagrodę Główną Stowarzyszenia im. H. Sutarzewicz w Kaliszu w kategorii gimnazjów otrzymały:
- Kamila Strzałka, Maria Jakubek, Julia Gaczyńska z Gimnazjum w Rajsku, opiekun: Małgorzata Burdelak, dyrektor szkoły: Honorata Wolniaczyk. Nagrodę wręczyła Pani Prezes Elżbieta Stadtmüller.
Nagrodę Główną Dyrektora Archiwum Państwowego w Kaliszu w kategorii gimnazjów otrzymała:
- Julia Nowak z Gimnazjum Nr 7 w Kaliszu, opiekun: Wioletta Janiszewska, dyrektor szkoły: Beata Prus. Nagrodę wręczyła Dyrektor APK dr Grażyna Schlender.
Nagrodę Główną Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Kaliszu w kategorii szkół ponadgimnazjalnych otrzymały:
- Klaudia Wolska, Sandra Popiołek, Beata Banasiak z Zespołu Szkół Ekonomicznych w Kaliszu, opiekun: Izabella Galuba-Bryja, dyrektor szkoły: Magdalena Mocna. Nagrodę wręczył Pan Prezes Tadeusz Krokos.
Nagrodę Główną Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej w kategorii szkół ponadgimnazjalnych otrzymały:
- Klaudia Suchecka, Marta Lorenc, Paulina Kozłowska z I Liceum Ogólnokształcącego w Kaliszu, opiekun: Jarosław Woźniak, dyrektor szkoły: Jadwiga Bartoszek. Nagrodę wręczyła Pani Joanna Walczak.
Nagrodę Główną Miejskiej Biblioteki Publicznej im. A. Asnyka w Kaliszu w kategorii szkół ponadgimnazjalnych otrzymały:
- Kinga Jamroziak, Katarzyna Nowak, Wiktoria Kasprzak z Zespołu Szkół Ekonomicznych w Kaliszu, opiekun: Izabella Galuba-Bryja, dyrektor szkoły: Magdalena Mocna. Nagrodę wręczył Pan Dyrektor Adam Borowiak.
Nagrodę Główną Dziekana Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego w Kaliszu Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu w kategorii szkół ponadgimnazjalnych otrzymały:
- Dominika Kurzajczyk, Weronika Rutkowska, Paulina Smółka z Zespołu Szkół Ekonomicznych w Kaliszu, opiekun: Izabella Galuba-Bryja, dyrektor szkoły: Magdalena Mocna.
Wyróżnienie w kategorii szkół podstawowych ufundowane przez Dyrektora Domu Dziecka w Kaliszu otrzymał:
- Kasper Wroczyński ze Szkoły Podstawowej Nr 14 w Kaliszu, opiekun: Joanna Musiał, dyrektor szkoły: Dagmara Zimoch. Wyróżnienie wręczyła Pani Dyrektor Domu Dziecka w Kaliszu Jolanta Nowińska.
Wyróżnienie w kategorii gimnazjów ufundowane przez Książnicę Pedagogiczną otrzymali:
- Karolina Bartoszczyk, Filip Przybył z Niepublicznego Gimnazjum KSO "Edukator" w Kaliszu, opiekun: Wioletta Janiszewska, dyrektor szkoły: dr Małgorzata Górska. Wyróżnienia wręczyła Pani Mariola Marciniak z Książnicy Pedagogicznej w Kaliszu.
Wyróżnienie w kategorii szkół ponadgimnazjalnych ufundowane przez Archiwum Państwowe w Kaliszu otrzymały:
- Magdalena Bolińska, Monika Kaźmierczak, Sara Pokrzywa z Zespołu Szkół Ekonomicznych w Kaliszu, opiekun: Izabella Galuba-Bryja, dyrektor szkoły: Magdalena Mocna. Wyróżnienia wręczyła dr Grażyna Schlender.
Wszystkie osoby nagrodzone oprócz nagród od poszczególnych fundatorów otrzymały dodatkowo po egzemplarzu wydawnictwa pt. "Kalisz", ufundowanego przez Biuro ds. Promocji i Informacji Miejskiej. Wszyscy pozostali uczestnicy oraz wszyscy nauczyciele i opiekunowie otrzymali pisemne podziękowania za udział w konkursie wraz z egzemplarzem wydawnictwa o charakterze regionalnym.
Dr Grażyna Schlender podziękowała wszystkim za udział i przypomniała, że hasłem przewodnim konkursu jest "ad fontes", czyli "do źródeł". Dlatego właśnie, nie wystarczy wykonanie pięknej pracy pod względem wizualnym. Trzeba jeszcze umieć powołać się na źródła historyczne, archiwalia. Ta umiejętność w przyszłości zaowocuje przygotowaniem bardzo dobrych prac licencjackich i magisterskich. Tego właśnie uczestników chcą nauczyć organizatorzy. Pani Dyrektor nadmieniła przy tym, że w tegorocznej edycji szczególnie aktywny był Zespół Szkół Ekonomicznych w Kaliszu. W zeszłych latach przodowało II Liceum Ogólnokształcące, dzięki wspaniałej postawie Pana Tomasza Jeziorskiego. Dyrektor APK wyraziła nadzieję, że w przyszłych latach konkurencja będzie nadal mocna, a w konkursie wystartuje jeszcze większa liczba uczestników.
Pan Prezydent Grzegorz Sapiński zauważył, że wypełniona po brzegi sala recepcyjna kaliskiego ratusza nie jest przypadkiem. Nieprawdą jest to, że młodzieży nie chce się dociekać wiedzy, a dostatecznym dowodem na to, jest właśnie konkurs organizowany przez Archiwum Państwowe w Kaliszu. Pan Prezydent podziękował organizatorom, wszystkim fundatorom, uczestnikom i ich opiekunom za wkład na rzecz promowania historii regionu kaliskiego.
Pani Dyrektor dr Grażyna Schlender korzystając z okazji złożyła na ręce dyrektora Domu Dziecka w Kaliszu Pani Jolanty Nowińskiej kronikę tej placówki. Została ona wypożyczona APK w 2015 r. na potrzeby realizacji wystawy i redakcji albumu pt. "Dziecko w archiwaliach". W zamian za to, archiwum zgodziło się przeprowadzić fachową konserwację księgi. Zdigitalizowano także jej zawartość, a formę elektroniczną przekazano dla Domu Dziecka w Kaliszu.
Tradycyjnie już na koniec wszyscy uczestnicy, opiekunowie, fundatorzy, zaproszeni goście mieli możliwość dokonania pamiątkowego wpisu w kronice Archiwum Państwowego w Kaliszu oraz obejrzenia najlepszych prac konkursowych zgromadzonych w sali recepcyjnej kaliskiego ratusza.
