Międzynarodowy Dzień Archiwów obchodzony na całym świecie 9 czerwca miał swoją huczną odsłonę także w Archiwum Państwowym w Kaliszu. Właśnie tego dnia w siedzibie urzędu otwarto uroczyście wystawę pt. "Ziemia Kaliska w dokumentach doby Sejmu Wielkiego". Gośćmi specjalnymi byli pracownicy dwóch zaprzyjaźnionych archiwów: wicedyrektor Archiwum Państwowego w Poznaniu prof. UAM dr hab. Krzysztof Stryjkowski; kierownik pracowni naukowej tegoż archiwum Jolanta Niezborała; kierownik Oddziału V informacji, ewidencji i udostępniania zasobu w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie Maria Sierocka-Pośpiech i kierownik Oddziału I materiałów archiwalnych z okresu dawnej Rzeczypospolitej w AGAD dr Michał Kulecki. Pośród zaproszonych gości znaleźli się też m. in. Naczelnik Wydziału Kultury i Sztuki, Sportu i Turystyki Urzędu Miejskiego w Kaliszu Marzena Pastuszak reprezentująca Prezydenta Miasta Kalisza; Anna Woźniak z WKSSiT UM w Kaliszu; senator Witold Sitarz; wiceprzewodniczący Rady Miejskiej w Kaliszu Edward Prus; dyrektor II Liceum Ogólnokształcącego w Kaliszu Maria Żubrowska-Gil i wicedyrektor tej szkoły Violetta Słupianek; kierownik Działu Udostępniania i Przechowywania Zbiorów Miejskiej Biblioteki Publicznej im. A. Asnyka w Kaliszu Eleonora Morawska wraz z Moniką Sobczak-Waliś; dyrektor Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej Sylwia Kucharska; Andrzej Filipiak reprezentujący Dyrektora Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy; Prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Kaliszu, darczyńcy i przyjaciele APK.
Spotkanie serdecznym powitaniem otworzyła dr Grażyna Schlender. W kilku słowach wyjaśniła genezę Międzynarodowego Dnia Archiwów. Został on ustanowiony na pamiątkę utworzenia 9 czerwca 1948 r. Międzynarodowej Rady Archiwów - organizacji pozarządowej współpracującej z UNESCO i skupiającej ponad 1400 instytucji z około 200 państw.
Jej głównym zadaniem jest ułatwienie dostępu do światowych zasobów archiwalnych. Właśnie 9 czerwca na całym świecie archiwa świętują organizując różnego rodzaju imprezy archiwalne - odczyty, wystawy, konkursy itp. Archiwum Państwowe w Kaliszu także włączyło się w obchody organizując uroczyste otwarcie wystawy pt. "Ziemia Kaliska w dokumentach doby Sejmu Wielkiego" połączone z prelekcją na temat źródeł dotyczących Konstytucji 3 Maja w zasobie AGAD. Tym samym APK nawiązuje do tegorocznej 225. rocznicy uchwalenia Ustawy Rządowej z 1791 r. Ekspozycja składa się z dwóch części: pierwszą stanowią oryginalne XVIII-wieczne księgi wypożyczone z Archiwum Państwowego w Poznaniu; drugą zaś skany dokumentów z zasobu AGAD, w tym także 3 dokumenty dotyczące Kalisza. W bieżącym 2016 r. Archiwum Państwowe w Kaliszu świętuje 65. rocznicę swojego istnienia. Korzystając z okazji kaliscy archiwiści przygotowali także prezentację multimedialną i ekspozycję w antyramach nawiązującą do 65-letniej działalności instytucji. Dyrektor APK przedstawiła sylwetki gości specjalnych. Prof. UAM dr hab. Krzysztof Stryjkowski jest wicedyrektorem AP w Poznaniu, wiceprezesem Stowarzyszenia Archiwistów Polskich i pracownikiem Zakładu Archiwistyki Wydziału Historycznego UAM w Poznaniu - w tym kierownikiem studiów podyplomowych archiwistyki. Pracę doktorską na temat działalności "Sokoła" obronił w 2005 r., habilitację uzyskał na podstawie badań położenia osób wpisanych na listę narodowościową w Wielkopolsce w latach 1945-1950. W 2009 r. otrzymał tytuł profesora UAM. Jest autorem podręczników dla archiwistów zakładowych, publikuje też prace z historii II wojny światowej. Maria Sierocka-Pośpiech studia ukończyła na Uniwersytecie Warszawskim obroną pracy magisterskiej na temat problematyki społecznej XVI wieku. Z Archiwum Głównym Akt Dawnych związana jest od lat 80. W 1996 r. została kierownikiem Oddziału V informacji, ewidencji i udostępniania zasobu w AGAD. Dr Michał Kulecki urodził się w Warszawie, studiował historię w latach 1975-1979 na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1979-1983 był słuchaczem studiów doktoranckich, tytuł doktora uzyskał w 1994 r. Pasjonuje się muzyką. Ukończył Szkołę Muzyczną w klasie skrzypiec, studiował też kompozycję na Akademii Muzycznej w Warszawie. Od 1983 r. pracuje w Oddziale I materiałów archiwalnych z okresu dawnej Rzeczypospolitej, a od 1998 r. jest kierownikiem tegoż oddziału.
Prof. dr hab. Krzysztof Stryjkowski nadmienił na początku swojego wystąpienia, że kaliskie archiwum dla niego jest ewenementem na skalę krajową, jeśli chodzi o działalność na rzecz pozyskania informacji o calisianach. Żadne inne archiwum nie robi tak wiele na rzecz archiwaliów wytworzonych w danym mieście lub jego dotyczących, a przechowywanych w innym miejscu. Archiwum Państwowe w Poznaniu także jest w posiadaniu calisianów i właśnie na potrzeby wystawy zgodziło się udostępnić te pochodzące z okresu Sejmu Wielkiego kaliskiemu archiwum. Do końca czerwca mieszkańcy Kalisza będą mogli w swoim mieście podziwiać takie perełki jak m. in. sentencjonarz (księga sądowa do zapisywania uchwał zapadających w czasie sesji sądu) oraz akta i protokoły sądu ziemiańskiego powiatu kaliskiego z 1792 r.; protokół sądu apelacyjnego dla miast wydziału kaliskiego, zawierający wpisy instancji (skarg, wniosków), składanych przez strony występujące do sądu przeciwko stronom oskarżanym z 1792 r.; ekstrakt z księgi przyjęć prawa miejskiego z 1791 r. wśród luźnych akt miejskich z lat 1563-1793. Wypożyczone dokumenty reprezentują najważniejsze urzędy, które wtedy działały w Kaliszu.
Maria Sierocka-Pośpiech w kilku słowach nakreśliła historię Archiwum Głównego Akt Dawnych. Instytucja ta powstała na podwalinach Archiwum Ogólnego Krajowego, które powstało w 1808 r. Inicjatorem jego powstania był ówczesny minister sprawiedliwości Feliks Łubieński. Instytucja ta przetrwała cały XIX w., zmieniały się tylko jej nazwy. W 1918 r. powstało Archiwum Główne Akt Dawnych, będące wówczas jednym z pięciu archiwów w Warszawie. Gromadziło głównie dokumentację sądową po likwidacji sądownictwa właściwego dla Królestwa Polskiego. Udało się rewindykować wiele cennych materiałów z Rosji m. in. Archiwum Sekretne (czyli Archiwum Koronne Warszawskie), część Metryki Koronnej, akta władz naczelnych państwa z epoki stanisławowskiej, akta powstania kościuszkowskiego. W 1938 r. przejęta została całość staropolskich akt skarbowych z Archiwum Skarbowego. Z zawieruchy wojennej lat 1939-1945 ocalało jedynie ok. 10% zasobu.
Dr Michał Kulecki swoje wystąpienie na temat źródeł do historii Konstytucji 3 Maja rozpoczął od anegdoty. W 1991 r. obchodzono 200. rocznicę uchwalenia Ustawy Rządowej z 1791 r. W telewizji pokazano dziennikarza Filipa Łobodzińskiego stojącego przed zamkniętymi drzwiami AGAD ubolewającego nad tym, że właśnie 3 maja archiwum to jest zamknięte, a tymczasem ma w swoim posiadaniu dwa oryginały Konstytucji 3 Maja. Prawda wygląda tak, że AGAD przechowuje trzy egzemplarze tejże konstytucji. Jeden tekst pochodzi z tzw. Metryki Litewskiej - ocalał on w Bibliotece Królewskiej. Drugi egzemplarz pochodzi z Archiwum Publicznego Potockich. Trzeci egzemplarz z Archiwum Sejmu Czteroletniego przechował jeden z sekretarzy sejmowych. Jest to rodzaj brudnopisu, na którym nanoszono ostatnie poprawki w nocy z 2 na 3 maja, lub nad ranem 3 maja 1791 r. Należy przy tym zaznaczyć, że tylko jeden miał moc prawną. Był to egzemplarz wpisany do akt grodzkich warszawskich. Dopiero po umieszczeniu w odpowiedniej księdze tekst nabierał oficjalnego charakteru w momencie potwierdzenia pieczęcią i podpisem pisarze grodzkiego. Dr Michał Kulecki nawiązał także do trzech dokumentów z zasobu AGAD mających związek z Kaliszem. Dwa z nich to pisma Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej województwa kaliskiego. Jedno skierowane było do Sejmu w sprawie zorganizowania eksportu produktów krajowych i likwidacji magazynów pruskich, drugie zaś do Marszałka Sejmowego z podziękowaniem za nadesłany egzemplarz Konstytucji 3 Maja. Trzeci dokument to strona z wymienieniem podwójnego składu posłów województwa kaliskiego z formularza do głosowania używanego w Izbie Poselskiej. Znajdziemy tu m.in. nazwisko Jana Suchorzewskiego, który w momencie uchwalenia konstytucji krzyczał, że zabije własnego syna, by tylko ten nie żył pod tyranią. Swoje wystąpienie dr Michał Kulecki zakończył refleksją, że śladów Konstytucji 3 Maja ze względu na jej doniosłość można szukać w archiwach całej Europy.
W dalszej części spotkania kierownik Oddziału I Gromadzenia i Ewidencji Materiałów Archiwalnych Grzegorz Waliś omówił w oparciu o prezentację multimedialną historię Archiwum Państwowego w Kaliszu, przyjmując na punkt wyjścia powstanie Archiwum Akt Dawnych w 1825 r. Wymienił przy tym znane nazwiska związane z archiwum m. in. Adama Asnyka i Adama Chodyńskiego. Nieco miejsca poświęcił Archiwum Państwowemu działającemu w Kaliszu w latach 1920-1926, a zlikwidowanemu na skutek oszczędności. Właściwa historia APK rozpoczęła się w 1951 r., kiedy to powstało Powiatowe Archiwum Państwowe w Kaliszu. Zmieniało ono swoje nazwy i siedziby. Najwięcej miejsca poświęcono bieżącej działalności od momentu powołania na dyrektora dr Grażyny Schlender, tj. od 2008 r. Od tego czasu bowiem Archiwum Państwowe w Kaliszu prowadzi szczególnie wzmożoną działalność popularyzatorską.
Ostatnim oficjalnym punktem uroczystości było krótkie omówienie przez archiwistę Annę Bestian-Zając charakteru ekspozycji zgromadzonej w antyramach nawiązującej do działalności popularyzatorskiej APK, począwszy od przeprowadzki urzędu na ul. Poznańską 207. Z 2005 r. pochodzi najstarszy prezentowany plakat - wcześniejsze nie zachowały się. Wystawa zamyka się na plakatach z tegorocznego Marcowego Maratonu Archiwalnego.
Dr Grażyna Schlender z okazji Międzynarodowego Dnia Archiwów złożyła wszystkim archiwistom, pracownikom APK oraz zaproszonym gościom życzenia powodzenia i sukcesów w życiu zawodowym i osobistym. Podziękowała także pracownikom APK za dotychczasowe zaangażowanie w pracę i przygotowanie uroczystości. Nasi goście zostali podjęci poczęstunkiem w postaci zimnego bufetu, ciasta oraz napojów. W kameralnym gronie był czas na refleksję i wspomnienia.
