24 sierpnia 2015 r. w siedzibie Archiwum Państwowego w Kaliszu odbyła się konferencja prasowa na temat regionalnych obchodów 35. rocznicy powstania NSZZ "Solidarność". W spotkaniu z dziennikarzami uczestniczyli: dyrektor APK dr Grażyna Schlender i Przewodniczący Zarządu Regionu NSZZ "S" Wielkopolska Południowa dr Jan Mosiński.
Dr Grażyna Schlender powitawszy wszystkich przybyłych omówiła program spotkania. Dr Jan Mosiński w swoim wystąpieniu nawiązał do 21 postulatów sierpnia 1980 r., podpisanych przez stronę rządową z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym. Z nich wszystkich 7 pozostaje nadal aktualnych. Są to:
- niezależność ruchu związkowego - Trybunał Konstytucyjny 2 czerwca 2015 r. orzekł, że obecna ustawa o związkach zawodowych ogranicza prawa do wstąpienia do związków zatrudnionym na tzw. umowach śmieciowych. W Polsce koncesjonuje się wolność związkową. Komitet Wolności Związkowej w Genewie stanął w tej kwestii po stronie "Solidarności".
- żądanie prawa do strajku generalnego - o swoje prawa poprzez strajk nie mogą upominać się tzw. służby mundurowe i pracownicy skupieni w korpusie służby cywilnej.
- obniżenie wieku emerytalnego - wtedy, w latach 80-tych chodziło o granicę 55 lat dla mężczyzn i 50 lat dla kobiet, przy 35 latach okresu składkowego. Tamta cezura była podyktowana wyeksploatowaniem społeczeństwa polskiego pracującego w przemyśle. Dziś postulat ten odnosi się do podniesienia wieku emerytalnego przez rząd koalicyjny PO-PSL.
- zapewnienie prawa do dobrej opieki medycznej. Fundacja Wath Health Care wskazuje, że Polska obecnie jest w ogonie państw Unii Europejskiej jeśli chodzi o czas oczekiwania na zabiegi proste, a według CBOS ponad 50% Polaków dopłaca do prywatnej opieki medycznej.
- zapewnienie miejsc w żłobkach i przedszkolach - dane z 2015 r. wskazują, że obecnie na 1 miejsce w takim zakładzie opieki przypada 26 dzieci. W Kaliszu przedszkola sprywatyzowano obiecując poprawę sytuacji. Niestety tych miejsc ciągle brakuje i postulat jest jak najbardziej aktualny.
- dostęp do taniego budownictwa mieszkalnego - dawniej w mieszkaniu o powierzchni 40 m² mieszkało kilka pokoleń. Obecnie deweloperzy windują ceny na mieszkania. Młody człowiek zarabiający średnią krajową musiałby 100 % tej kwoty odkładać przez 7 lat, by kupić własne "m". Alternatywą jest wyjazd z kraju lub zamieszkiwanie wspólnie z rodzicami.
- wolne soboty - w tym przypadku chodzi już raczej o wolne niedziele. W krajach Zachodu zamknięte sklepy w tym dniu to standard. W Polsce niestety pokutuje pogląd, że jako biedny kraj "musimy się dorabiać pracą w niedzielę". Prawda jest jednak taka, że korzysta z tego tylko zagraniczny kapitał. Niedzielę trzeba oddać rodzinie na rzecz wspólnego wypoczynku.
W dalszej części swojej wypowiedzi dr Jan Mosiński omówił imprezy towarzyszące obchodom 35 lat istnienia NSZZ "Solidarność". Od kwietnia 2015 r. odbywały się spotkania w szkołach na terenie Ostrowa Wielkopolskiego. 4 lipca w Ostrowskim Centrum Kultury odbyło się spotkanie wspomnieniowe związkowców. 29 sierpnia w Gdańsku odbędzie się impreza pt. "Solidarność pokoleń - festyn rodzinny". Szacuje się, że z terenu całego kraju przyjedzie tam ok. 25 000 ludzi. Z Kalisza wyruszy 5 autokarów. Podczas festynu wystąpią gwiazdy, takie jak m. in. Papa Dance, Lombard, Krzysztof Cugowski, Boney M. Kulminacją będzie koncert Chrisa de Burgha o godz. 22.00.
W Kaliszu 30 sierpnia zostanie odprawiona msza święta u oo. Jezuitów. 31 sierpnia w Forum-Synagoga odbędzie się wernisaż wystawy przygotowanej przez Archiwum Państwowe w Kaliszu. 5 września br. w Teatrze im. W. Bogusławskiego w Kaliszu będzie można obejrzeć spektakl "Odrodzenie" - wystąpią uczniowie IV Liceum Ogólnokształcącego w Kaliszu.
Dyrektor APK dr Grażyna Schlender opowiedziała o realizacji wystawy pt. "Ostrów Wielkopolski - gorące lato 1980 r.". Z pomysłem przyszedł dr Jan Mosiński. Archiwum zgodziło się opracować merytorycznie ekspozycję składającą się z czterech bloków tematycznych i rozmieszczoną na 19 planszach. Pierwotnie wystawa miała nazywać się "Ostrowski lipiec", jednak zważywszy na fakt, że będzie uroczyście otwarta w sierpniu, organizatorzy zdecydowali się rozszerzyć jej zakres chronologiczny. Całość otwiera część pt. "Ogólna sytuacja w województwie kaliskim" - omówiono nastroje społeczne, złą sytuację gospodarczą - braki w zaopatrzeniu sklepowym, drożyznę itp. Wychodząc od dnia 2 lipca 1980 r., kiedy to zastrajkował jako pierwszy w województwie ostrowski "Ursus", opisano wystąpienia m. in. w Pleszewie, Ostrzeszowie, Kaliszu, Sycowie, Kępnie, Wieruszowie, Kotlinie. Przy tej okazji wymieniono głównych działaczy strajkowych, m. in. : Antoniego Zgorzelaka, Stanisława Bojszczaka, Kazimierza Obsadnego, Konrada Szymańskiego, Czesława Zawadkę, Jana Marciniaka, a także tych którzy doradzali strajkującym w kaliskich zakładach: Antoniego Pietkiewicza i Bogusława Śliwę. Meritum ekspozycji stanowi omówienie w porządku chronologicznym wystąpień w ostrowskich zakładach pracy. Należy przy tym wspomnieć, że w Ostrowie Wlkp. 65,5 % zatrudnionych w przemyśle pracowało w 3 zakładach pracy: "Ursus", ZNTK i Mera-ZAP. Fala strajkowa nadeszła 19 lipca i trwała do końca miesiąca. Tym zagadnieniom poświęcono 9 plansz. Przeważają tu dokumenty wytworzone przez SB, w dużej mierze Sprawy Operacyjnego Rozpracowania. Trzecia część opisuje sylwetki "Wrogów socjalizmu - działaczy strajkowych". Na tych planszach upamiętniono Lecha Górskiego, Zenona Kempińskiego, Jerzego Koralewskiego, Leonarda Madeyskiego, Antoniego Majkę, Ryszarda Lubońskiego, Zbigniewa Zawadzkiego, Jerzego Mintę, Tadeusza Plucińskiego, Jerzego Sówkę, Aleksandra Urbana, Józefa Wróbla. Ludzie ci zasługują na większy rozgłos. Tadeusz Pluciński np. mając doświadczenia z akcji strajkowej w 1956 r. nie dopuścił do tego, by pracownicy ZNTK w Ostrowie wyszli poza zakład pracy - wiedział, że grozi to użyciem siły przez władzę. Ostatnia część ekspozycji pt. "O strajkach pisali…" to źródła do dziejów "S" ostrowskiej. Zawarto tutaj prasę zarówno zakładową ("Postęp"; "Wagon"), jak i regionalną ("Ziemia Kaliska"; "Nasz Kurier"; "Gazeta Ostrowska"). Pośród książek godna polecenia jest unikatowa pozycja pt. "Gdańsk sierpień 80", w której autorzy wspominają o tym, że w Ostrowie Wlkp. 26 sierpnia 1980 r. przeprowadzono zbiórkę pieniędzy dla strajkujących na wybrzeżu. Przedstawiciele zakładu "Mera-ZAP" zawieźli uzbieraną kwotę maluchem do Gdańska. Pozostałe pozycje książkowe został wydane w III RP. Otwiera je kalendarium autorstwa Eugenii Dabertowej, dalej wymieniono monografie przygotowane przez dr Grażynę Schlender, w tym jedna pod kierunkiem prof. Jerzego Pietrzaka. Nie sposób nie wymienić tu książek wydanych pod egidą IPN oraz dwóch tomów Encyklopedii Solidarności. Godna uwagi jest także książka dr. Marka Kozłowskiego na temat ówczesnych telexów KW PZPR. Wystawa została przygotowana w większości z materiałów pochodzących z zasobu IPN w Łodzi, a także Archiwum Państwowego w Kaliszu. Wykorzystano także zbiory Zarządu Regionu NSZZ "S" Wielkopolska Południowa a także prywatnych osób - działaczy strajkowych.
Jan Mosiński dodał, że ówcześni strajkujący to często cisi bohaterowie. Zdarza się, że nawet ich dzieci niewiele wiedzą, na temat działalności rodziców. Póki ci żywi świadkowie historii żyją, trzeba ich przesłanie nieść do młodzieży. W Ostrowie wystawa będzie gościć do 8 września. W połowie miesiąca zostanie przewieziona do Archiwum Państwowego w Kaliszu i uzupełniona o materiały kaliskie. Dr Grażyna Schlender serdecznie zaprosiła wszystkich zainteresowanych tematem, 31 sierpnia br. o godz. 13.00 do Forum-Synagoga w Ostrowie Wielkopolskim. Mamy nadzieję, że urządzanie konferencji prasowych w siedzibie APK przed ważnymi wydarzeniami, stanie się nasza lokalną tradycją.
