Pierwsze Kaliskie Spotkania Archiwalne

29 listopada 2012 r. w siedzibie Archiwum odbyła się inauguracja cyklu "Kaliskie Spotkania Archiwalne", których organizatorem jest Archiwum Państwowe w Kaliszu i Stowarzyszenie Archiwistów Polskich Oddział w Kaliszu. W wydarzeniu uczestniczyli m.in. ks. prałat Andrzej Gaweł - proboszcz Parafii św. Mikołaja w Kaliszu, ks. dr Sławomir Kęszka - przedstawiciel Kurii Diecezjalnej, ks. prof. dr hab. Jan Grzeszczak - rektor Wyższego Seminarium Duchownego w Kaliszu, ks. prałat Stanisław Tofil - proboszcz Parafii św. Apostołów Piotra i Pawła w Kaliszu, przedstawiciele Kaliskiego Towarzystwa Genealogicznego "Kalisia" Andrzej Grzegorek - przewodniczący i Jan Marczyński, darczyńcy i przyjaciele kaliskiego archiwum oraz młodzież z Zespołu Szkół Ekonomicznych w Kaliszu z opiekunką Arianą Bezenfelt.

Spotkanie rozpoczęło się wystąpieniem dyrektor Archiwum dr Grażyny Schlender, która przedstawiła ideę "Kaliskich Spotkań Archiwalnych". Mają one promować materiały archiwalne zgromadzone w kaliskim archiwum. Będą to spotkania o charakterze popularno-naukowym, otwarte dla wszystkich miłośników historii, genealogii i archiwaliów oraz archiwistów zakładowych. W grudniu br. planowana jest prelekcja na temat obozu legionistów w Szczypiornie, a w przyszłym roku m.in. referaty na temat akt metrykalnych parafii św. Józefa w Kaliszu, akt sądowych jako źródła do badań genealogicznych. Pełne teksty wygłaszanych referatów będą opublikowane w periodykach naukowych.

Dyrektor Grażyna Schlender przedstawiła temat dzisiejszego spotkania: "XIX-wieczne akta metrykalne parafii pw. Świętego Mikołaja w Kaliszu". Referat wygłosiła Krystyna Bęcka - pracownik APK, zajmująca się kwerendami krajowymi, w tym genealogicznymi, współautorka książki o szkole w Dobrzecu.

Prelegentka omówiła w skrócie historię akt metrykalnych w Europie i w Polsce oraz przedstawiła krótką charakterystykę akt metrykalnych i stanu cywilnego znajdujących się w zasobie APK. Główną część prelekcji stanowiło omówienie akt metrykalnych parafii św. Mikołaja w Kaliszu pod względem ilości oraz formy. Przedstawiono szczegółowo zapisy dotyczące: urodzeń, małżeństw i zgonów. W kaliskim archiwum akta te znajdują się w zespole Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej św. Mikołaja Kalisz, w skład którego wchodzi 37 oprawionych ksiąg metrykalnych - duplikatów - wytworzonych przez parafię św. Mikołaja w Kaliszu obejmujących lata 1875 - 1911. Zespół ten to kontynuacja istniejących wcześniejszych już akt metrykalnych tej parafii tj. zespołu znajdującego się pod tą samą nazwą w Archiwum Państwowym w Poznaniu. Placówka ta posiada akta metrykalne tej parafii z lat 1827-1828, 1841-1874. Jednak najstarsze akta metrykalne tej parafii znajdują się w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku, są to księgi ochrzczonych z lat 1704- 1866, księgi zaślubin z lat 1732 -1871 i księgi zmarłych 1730 - 1866.

Z parafią św. Mikołaja związanych było wiele znanych osób, między innymi tam byli ochrzczeni: Adam Asnyk (11 września 1838 r.) akt urodzenia znajduje się w Archiwum Państwowym w Poznaniu (APP); znany podróżnik Stefan Rogoziński ur. 1861 r. - akt urodzenia w APP, miał on też tam udzielaną ostatnią posługę - akt zgonu (nr 76 z 1888r.) znajduje się w Archiwum Państwowym w Kaliszu (APK); Halina Maria Sutarzewicz - wybitna kaliska nauczycielka-polonistka, metodyk języka polskiego i wykładowca Studium Nauczycielskiego w Kaliszu akt urodzenia nr 262 z 1910 r. - APK; Wojciech Jabłkowski (działacz rewolucyjny PPS) akt urodzenia nr 109 z 1885 r. - APK. W tej świątyni zawierali związek małżeński: Maria Konopnicka z domu Wasiłowska - polska poetka, prozaik z Jarosławem Konopnickim (IX.1862 r.) - APP; Zofia Chodyńska (córka Adama Chodyńskiego znanego historyka, regionalisty, poety) z Janem Marczewskim, akt nr 42 z 1885 r. - APK, a także Ludwik Napoleon Karol Sosnowski Solski - aktor, reżyser, akt małżeństwa (nr 11 z 1916 r.) znajduje się w Urzędzie Stanu Cywilnego w Kaliszu.

Przedstawiono szczegółowo zapisy dotyczące: urodzeń, małżeństw i zgonów. Szczególnie podkreślona została różnorodność i wielość informacji jakie można uzyskać z akt stanu cywilnego, chociażby nazwiska proboszczów, dziekanów, organistów, kościelnych czy akuszerek.

Zaprezentowano akta bogate w ciekawe zapisy m.in. w akcie urodzenia nr 376 z 1895 r. można przeczytać "... stawił się Sylwester Porowski profesor Męskiego Gimazjum Kaliskiego lat 45 w obecności kościelnych Józefa Stefańskiego lat 54 i Szymona Molik (Malik) lat 34 ...." Ww. zgłosił urodzenie dziecka trojga imion Sylwestra Karola Mikołaja oraz akt urodzenia mówiący o porzuceniu dziecka i oddaniu do przytułku (U 101/1897), akt małżeństwa dotyczący jego unieważnienia, z powodu zmiany wyznania przez małżonka -Ankowski Apolinary Adam i Pinko Zofia (M 32/1896), akt zgonu dotyczący dziecka martwego, porzuconego, nazwisko rodziców nieznane (NN), dziecku dano imię Rozalia (Z 177/1896).

Ważną informacją dla osób poszukujących jest fakt, że został opracowany indeks do wszystkich ksiąg z tej parafii znajdujących się w APK. K. Bęcka wspomniała także, że trwa digitalizacja tych ksiąg, które zostaną umieszczone w internecie. Wyjaśniła również, dlaczego kaliskie archiwum posiada akta właśnie z lat 1875 - 1911. Przed 1975 rokiem nasza placówka była oddziałem poznańskiego archiwum i wówczas tam urzędy stanu cywilnego przekazywały księgi metrykalne po upływie 100 lat od ich zamknięcia. Natomiast księgi po 1911 nadal znajdują się w Urzędzie Stanu Cywilnego w Kaliszu.

Na zakończenie przedstawiciele Kaliskiego Towarzystwa Genealogicznego "Kalisia" podziękowali Pani Krystynie Bęckiej zarówno za prelekcję jak i za codzienną pomoc przy poszukiwaniach genealogicznych. Pani A. Bezenfelt zwróciła uwagę młodzieży na historyczny kontekst życia każdego z nas. Pełna treść referatu będzie opublikowana przyszłym roku.