Zwiedzanie wystawy "Ocaleni z nieludzkiej ziemi"

Począwszy od dnia 10 lutego 2010 roku w Archiwum Państwowym w Kaliszu można zwiedzać wystawę pt. "Ocaleni z nieludzkiej ziemi" przygotowaną przez łódzki oddział Instytutu Pamięci Narodowej" przy współudziale Związku Sybiraków Oddział w Kaliszu, Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 w Kaliszu i Archiwum Państwowego.

Do tej pory z wystawą zapoznali się uczniowie Zespołu Szkół Ekonomicznych, Zespołu Szkół Samochodowych, I Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka, Zespołu Szkół Gastronomiczno-Hotelarskich, Gimnazjum Nr 7.

W ramach spotkania uczniowie wysłuchali krótkiego wykładu na temat początków II wojny światowej, podziału Polski pomiędzy dwóch okupantów od 28 września 1939 roku. Następnie w formie dyskusji podjęto problem deportacji ludności polskiej począwszy od dnia 10 lutego 1940 roku. Uczniowie sami dedukowali na czyjej deportacji mogło okupantom szczególnie zależeć. Wskazywali na znaczenie działaczy politycznych, kolejarzy, leśniczych, żołnierzy z uwagi na fakt posiadania broni. Szczególne zainteresowanie wśród młodzieży wzbudził problem Sybiraków w 1941 roku i decyzja o ich ewakuacji wraz z żołnierzami Armii Polskiej w 1942 roku z terenu Związku Radzieckiego. Z pomocą mapy zapoznano młodzież z głównymi trasami ewakuacyjnymi od Krasnowodzka przez port w Pahlevi i dalej do Teheranu, Palestyny, Egiptu. Uczniowie bardzo trafnie zwracali uwagę na fakt, że właśnie te wojska ewakuowane w 1942 roku ze Związku Radzieckiego trasą przez Morze Kaspijskie, później w roku 1944 zdobyły Monte Cassino.

Zapoznano uczniów z losami ludności cywilnej, która znalazła się w takich miejscach jak Indie, Nowa Zelandia, Meksyk, Brytyjska Afryka Wschodnia i Południowa. Omówiono w jaki sposób organizowano tam polskie szkoły. Zwrócono uwagę na szybki rozwój w tych ośrodkach polskiego życia kulturalnego. W Meksyku, Iranie zakładano polskie gazety, powstawały polskie zespoły ludowe. Polacy w szczególny sposób zaznaczyli swoją obecność w Afryce, gdzie kilkukrotnie zdobyli Kilimandżaro i odkryli istnienie dwóch jezior (stąd ich nazwa Polish Lakes).

Istotnym elementem zajęć była projekcja filmu pt. "Dzieci". Film został zrealizowany podczas II wojny światowej i przedstawia losy polskich dzieci ewakuowanych z armią Andersa z terenów Związku Radzieckiego. Uczniowie z zaciekawieniem poznawali realia życia ich rówieśników, zwracali uwagę na dużą dyscyplinę panującą w obozach, wypełnienie zajęciami praktycznie całego dnia. Wraz z Prowadzącą młodzież interpretowała ostatnie sceny filmu, gdzie gen. Anders z nadzieją mówi o rychłym powrocie do ojczyzny. Te sceny zostały skonfrontowane z dwoma plakatami komunistycznymi. Młodzież sama doszła do wniosku, że gen. Anders nie mógł wrócić do Polski, w której władzę przejęli komuniści. Dostrzeżono, że po konferencji w Jałcie zmieniła się diametralnie sytuacja Polski, co zaważyło na tym, że nie wszyscy deportowani zdecydowali się na powrót do ojczyzny. Zauważyli także, że po dzień dzisiejszy nikt nie osądził zbrodni Związku Radzieckiego wobec tysięcy Polaków.

Uczniowie zostali zapoznani z najcenniejszymi zbiorami - pamiątkami kaliskich Sybiraków. Szczególną uwagę zwrócili na wyrok śmierci zamieniony na 25 lat ciężkiego więzienia Pani Heleny Rodziewicz, poezję Pani Eugenii Pastuszek tworzoną podczas powrotu do Polski transportem kolejowym, różaniec z chleba wykonany przez Panią Helenę Rodziewicz w obozie w Kołymie, świadectwo szkolne wystawione przez polska szkołę powszechną w Indiach, fotografie Pani Ireny Świdlik wykonane w Pakistanie czy portret Pana Konstantego Ratyńskiego wykonany na materiale przez współwięźnia.

Zaprezentowano także materiały przekazane przez Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 w Kaliszu związane z nadaniem szkole imienia Sybiraków i przekazaniem sztandaru.

Młodzież mogła się także zapoznać z materiałami z zasobu Archiwum Państwowego związanymi z nadawaniem gospodarstw przesiedlonym po II wojnie światowej na teren kaliski.

Uczniowie zadawali wiele pytań, szczególnie w odniesieniu do filmu, ochoczo uczestniczyli w zajęciach. Wszyscy obecni wpisali się do Kroniki Archiwum Państwowego w Kaliszu.