Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 w świetle dokumentów epoki

W ramach tej imprezy otwarto wystawę "Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 w świetle dokumentów epoki", ponadto odbyła się promocja książki pt. " Źródła do dziejów Powstania Wielkopolskiego w zasobie Archiwum Państwowego w Kaliszu" oraz promocja płyty CD "Źródła do dziejów Powstania Wielkopolskiego w południowej Wielkopolsce w zbiorach Archiwum Państwowego w Kaliszu i Archiwum Państwowego w Poznaniu".

Dyrektor Archiwum Państwowego w Kaliszu Grażyna Schlender zaprezentowała publikację pt. " Źródła do dziejów Powstania Wielkopolskiego w zasobie Archiwum Państwowego w Kaliszu".

Wydana przez kaliskie Archiwum książka obejmuje materiały źródłowe znajdujące się w zasobie AP w Kaliszu dotyczące Powstania Wielkopolskiego. Są to dokumenty organów władzy i administracji powstańczej, materiały dotyczące powstańców, mogił, cmentarzy powstańczych, pomników i tablic, stowarzyszeń weteranów powstania, a także prac naukowych na temat Powstania Wielkopolskiego. Wydawnictwo pod redakcją dr Grażyny Schlender przygotowali: mgr Grzegorz Waliś i mgr Adam Nawrocki. Publikacja zawiera krótki rozdział pt. "Upamiętnienie Powstania Wielkopolskiego w świetle materiałów Archiwum Państwowego w Kaliszu". Następnie zamieszczono katalog źródeł do dziejów Powstania Wielkopolskiego w zasobie AP w Kaliszu oraz wykaz powstańców figurujących w dokumentach kaliskiego Archiwum. Katalog został podzielony na 6 głównych grup rzeczowych, ułożonych alfabetycznie. Grupy te zostały podzielone na hasła rzeczowe. Każde hasło zostało zaopatrzone w odsyłacze, które pozwalają dotrzeć do zespołu archiwalnego, sygnatury i karty/strony. Wykaz powstańców obejmuje nazwisko i imię, zaś pozostałe dane znajdują się w materiałach archiwalnych. Ponadto w publikacji znajdują się liczne ilustrację prezentowane na wystawie. Publikację wydano przy wsparciu finansowym Urzędu Miejskiego w Kaliszu w ramach mecenatu nad kulturą.

Dyrektor Archiwum Państwowego w Poznaniu Henryk Krystek zaprezentował płytę CD "Źródła do dziejów Powstania Wielkopolskiego w południowej Wielkopolsce w zbiorach Archiwum Państwowego w Kaliszu i Archiwum Państwowego w Poznaniu".

W związku z 90. rocznicą wybuchu Powstania Wielkopolskiego Archiwum Państwowe w Poznaniu przygotowało projekt "Digitalizacja i udostępnianie w Internecie materiałów archiwalnych dotyczących Powstania Wielkopolskiego". Realizując powyższy projekt - z zasobu Archiwum Państwowego w Kaliszu cyfryzacją objęto 72 jednostki archiwalne pochodzące z kilkunastu zespołów: Starostwa Powiatowe w Kaliszu, Kępnie, Koźminie, Krotoszynie, Odolanowie, Ostrowie Wielkopolskim, Ostrzeszowie, Pleszewie, a także Akta miasta Kępna, Krotoszyna, Ostrzeszowa, Pleszewa, Sulmierzyc, Zdun oraz Komisariat Obwodowy Krotoszyn Północ i Wojewódzki Komitet Ochrony Pomników Walk i Męczeństwa w Kaliszu. Zdigitalizowane powyższe materiały w ilości 1600 skanów, zostały zaopatrzone w specjalnie przygotowany indeks rzeczowy, który znacznie ułatwia dotarcie do poszukiwanych informacji.

Z kolei ze zbiorów Archiwum Państwowego w Poznaniu, na płycie zamieszczono w formie elektronicznej około 1700 stron/kart dokumentów znajdujących się w 44 jednostkach archiwalnych pochodzących z następujących zespołów: Urząd Wojewódzki Poznański (1919-1939), Starostwa Powiatowe w Jarocinie, Ostrowie Wielkopolskim, Ostrzeszowie, Inspekcje budowlane w Jarocinie, Kępnie, Krotoszynie, Komisariat do Spraw Likwidacji Niemieckiej w Poznaniu, Związek Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu, Towarzystwo Powstańców i Wojaków w Ostrowie Wielkopolskim oraz Zarząd Okręgowy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Poznaniu. Dzięki wydaniu tej płyty oraz zamieszczeniu jej na stronie internetowej Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej zdigitalizowane materiały zostaną udostępnione szerokiej rzeszy użytkownikom.

Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej udostępniło na wystawę swoje zbiory, są wśród nich: akty erekcyjne tablic pamiątkowych i pomników ku czci powstańców wielkopolskich, sztandary Towarzystw i Związków byłych powstańców, mundur i czapki, a także liczne wydawnictwa poświęcone historii Powstania Wielkopolskiego.

Najcenniejszymi dokumentami pochodzącymi ze zbiorów Archiwum Państwowego w Kaliszu zaprezentowanymi na wystawie "Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 w świetle dokumentów epoki" są materiały archiwalne wytworzone przez organy władzy i administracji powstańczej na terenach objętych Powstaniem Wielkopolskim. Są wśród nich protokóły z zebrań Rady Ludowej w Pleszewie i Krotoszynie, dokumenty wydane przez Komisariat Naczelnej Rady Ludowej dotyczące organizacji życia społeczeństwa na terenach objętych Powstaniem, obwieszczenie o wprowadzeniu stanu wojennego w byłym zaborze pruskim, ustawa o podatku narodowym, odezwy, instrukcje dla Straży Obywatelskiej i wiele innych materiałów. W okresie międzywojennym władze państwowe, nadzorowały sporządzanie list strat frontu południowego Powstania Wielkopolskiego. Listy strat opracowywały Miejskie Urzędy Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego oraz wójtostwa obwodowe. Na wystawie można zobaczyć takie listy z nazwiskami poległych powstańców z powiatów Wielkopolski południowej. Popularną formą czczenia pamięci powstańców były pomniki i tablice pamiątkowe. W okresie międzywojennym inicjatorami ich powstawania byli najczęściej współtowarzysze broni lub organizacje kombatanckie. Po II wojnie światowej zaczęto odbudowywać zniszczone pomniki lub budować nowe obiekty. Prezentujemy materiały dotyczące budowy wielu pomników m. in. w Boczkowie gdzie poległ pierwszy powstaniec wielkopolski - Jan Mertka oraz w Nowych Skalmierzycach, gdzie wybudowano pomnik Powstańców Wielkopolskich w 1978 r. - z okazji 60 rocznicy wybuchu Powstania. Prezentujemy także wykazy miejsc upamiętniających Powstanie Wielkopolskie na terenie województwa kaliskiego z lat 70 i 80 XX w. Wśród dokumentów znajdują się liczne fotografie powstańców i ich dowódców, fotografie członków Rad Ludowych, członków Towarzystw i Związków skupiających byłych powstańców i działaczy niepodległościowych oraz fotografie pomników i tablic pamiątkowych. Specyficzną formą kultywowania pamięci o Powstaniu było opracowywanie jego historii poprzedzone gromadzeniem źródeł archiwalnych. Wśród naszych zbiorów posiadamy wiele opracowań, wspomnień i życiorysów uczestników Powstania. W okresie międzywojennym w Krotoszynie, Ostrowie, Pleszewie, Ostrzeszowie, Kępnie, Skalmierzycach i wielu innych miejscowościach powstawały Towarzystwa i Związki skupiające weteranów powstania. Na wystawie prezentujemy dokumenty tych organizacji wytworzone w okresie międzywojennym. Są wśród nich rejestry, listy członków, składy zarządów, statuty, sprawozdania z działalności, protokóły z zebrań oraz korespondencja dotycząca organizacji rocznic narodowych.

W wernisażu uczestniczyli przedstawiciele władz miasta Kalisza, przedstawiciele władz oświatowych, przedstawiciele kaliskich organizacji i związków, dziennikarze, nauczyciele i uczniowie szkół kaliskich (III Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Kaliszu oraz Szkoły Podstawowej Nr 14 im. Władysława Broniewskiego w Kaliszu), potomkowie powstańców wielkopolskich a także mieszkańcy Kalisza. Wystawa będzie prezentowana w siedzibie Archiwum Państwowego w Kaliszu do połowy stycznia 2009 r.

Książka i płyta do nabycia w Archiwum Państwowym w Kaliszu.

Serdecznie zapraszamy.